Bệnh viện PTTM Ngô Mộng Hùng đã thực hiện phân loại và bố trí các túi, thùng chứa rác tại nơi phát sinh, thực hiện đúng quy định về phân loại chất thải y tế, tạo môi trường thông thoáng, vệ sinh, mỹ quan cho bệnh viện.
Căn cứ vào Thông tư số 20/2021/TT-BYT ngày 26/11/2021 của Bộ Y Tế Quy định về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế
Bệnh viện PTTM Ngô Mộng Hùng đã cập nhật và phổ biến cho nhân viên y tế trong bệnh viện: “Thông tư số 20/2021/TT-BYT ngày 26/11/2021 của Bộ Y Tế Quy định về quản lý chất thải y tế trong phạm vi khuôn viên cơ sở y tế” với những nội dung sau:
1. Chất thải lây nhiễm:
a) Chất thải lây nhiễm sắc nhọn: bỏ vào trong thùng hoặc hộp kháng thủng và có màu vàng;
b) Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn: bỏ vào trong thùng có lót túi và có màu vàng;
c) Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao: bỏ vào trong thùng có lót túi và có màu vàng;
d) Chất thải giải phẫu: bỏ vào trong 2 lần túi hoặc trong thùng có lót túi và có màu vàng;
đ) Chất thải lây nhiễm dạng lỏng: chứa trong túi kín hoặc dụng cụ lưu chứa chất lỏng và có nắp đậy kín.
2. Chất thải nguy hại không lây nhiễm:
a) Chất thải nguy hại phải được phân loại theo mã chất thải nguy hại để lưu giữ trong các bao bì, dụng cụ, thiết bị lưu chứa phù hợp. Được sử dụng chung bao bì, dụng cụ, thiết bị lưu chứa đối với các chất thải nguy hại có cùng tính chất, không có khả năng gây phản ứng, tương tác lẫn nhau và có khả năng xử lý bằng cùng một phương pháp;
b) Chất thải nguy hại không lây nhiễm ở dạng rắn: đựng trong túi hoặc thùng hoặc thùng có lót túi và có màu đen;
c) Chất thải nguy hại không lây nhiễm dạng lỏng: chứa trong dụng cụ lưu chứa chất lỏng có nắp đậy kín, có mã, tên loại chất thải lưu chứa.
3. Chất thải rắn thông thường:
a) Chất thải rắn thông thường không sử dụng để tái chế: đựng trong túi hoặc thùng hoặc thùng có lót túi và có màu xanh. Chất thải sắc nhọn đựng trong dụng cụ kháng thủng;
b) Chất thải rắn thông thường sử dụng để tái chế: đựng trong túi hoặc thùng hoặc thùng có lót túi và có màu trắng.
4. Chất thải lỏng không nguy hại:chứa trong dụng cụ đựng chất thải lỏng có nắp đậy kín, có tên loại chất thải lưu chứa.
Bệnh viện đã thực hiện phân loại và bố trí các túi, thùng chứa rác tại nơi phát sinh, thực hiện đúng quy định về phân loại chất thải y tế đồng thời triển khai đầy đủ các văn bản, hướng dẫn, quy định của nhà nước về quản lý chất thải y tế.
Hằng năm, bệnh viện đều triển khai lớp tập huấn quản lý chất thải y tế cho các đối tượng: nhân viên y tế, bảo vệ, nhân viên hành chính, nhân viên vệ sinh
Lớp tập huấn quản lý chất thải y tế cho nhân viên trong bệnh viện
Rác thải nhựa chính là những đồ dùng, vật dụng làm bằng nhựa bị thải ra ngoài môi trường sống sau quá trình sử dụng chúng, các chất thải này có thể phân hủy dưới ánh nắng mặt trời, thế nhưng thời gian cần thiết để chúng phân hủy lại rất lâu, phải đến hàng trăm năm, thậm chí hàng ngàn năm. Trong khi chờ các sản phẩm này phân hủy, con người sẽ phải sống cùng rác thải nhựa và đưa các chất độc hại từ nhựa thông qua chuỗi thức ăn…
Ảnh minh hoạ (Nguồn: Internet)
Do đặc thù ngành, nên chủng loại và khối lượng chất thải nhựa trong y tế rất đa dạng và phát sinh với khối lượng lớn. Cả nước với hơn 13.500 cơ sở y tế cùng hàng chục vạn cán bộ, nhân viên y tế thực hiện chăm sóc, điều trị cho gần 150 triệu lượt bệnh nhân nội trú và hơn 300 triệu lượt người bệnh ngoại trú mỗi năm. Hằng ngày, các cơ sở này thải ra khoảng 450 tấn rác, trong đó có 47 tấn chất thải rắn nguy hại và hơn 125.000m³ nước thải cần được xử lý đặc thù. Đó là chưa kể đến một lượng rác khổng lồ từ hơn 1.000 cơ sở y tế dự phòng, các cơ sở đào tạo y dược, sản xuất thuốc, y tế tư nhân…
Rác thải nhựa trong ngành y tế (Ảnh minh hoạ)
Để giải quyết những mối đe dọa toàn cầu từ rác thải nhựa và túi nilông, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã phát động phong trào chống rác thải nhựa trên phạm vi toàn quốc với lời kêu gọi: “Ngay từ bây giờ, chúng ta cần có những hành động thiết thực, cụ thể để kiểm soát, ngăn chặn phát sinh rác thải nhựa, để người dân Việt Nam hiện tại và các thế hệ tương lai, con cháu chúng ta được sống trong môi trường trong lành, an toàn và bền vững”.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế đã ban hành Chỉ thị số 08/CT-BYT ngày 29/7/2019 về giảm thiểu chất thải nhựa trong cơ sở y tế. Trong đó, yêu cầu các cơ sở y tế phải xây dựng kế hoạch, mục tiêu, lộ trình giảm thiểu chất thải nhựa từ hoạt động chuyên môn y tế; từ sinh hoạt thường ngày của người bệnh, người nhà người bệnh, nhân viên y tế; thực hiện phân loại triệt để chất thải nhựa, ni lông khó phân hủy để thu gom, tái chế đúng quy định; phấn đấu tiến tới chấm dứt hoàn toàn việc sử dụng vật liệu nhựa dùng một lần và ni lông khó phân hủy trong đơn vị.
Chất thải nhựa trong cơ sở y tế phát sinh từ những nguồn nào?
Một là, chất thải nhựa phát sinh từ các hoạt động chuyên môn y tế, như vật tư y tế bằng chất liệu nhựa.
Hai là, chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động kinh doanh, cung ứng thuốc, hóa chất.
Ba là, chất thải nhựa phát sinh từ các hoạt động thường ngày từ nhân viên y tế, bệnh nhân, người nhà, người sử dụng dịch vụ y tế.
Bốn là, chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động quản lý chất thải y tế và túi nilon đựng chất thải.
Một số giải pháp giảm thiểu chất thải nhựa
Một là, đưa tiêu chí giảm thiểu chất thải nhựa vào ngay từ khâu lập kế hoạch mua sắm, lựa chọn các sản phẩm có tính thân thiện với môi trường, hạn chế các sản phẩm dùng một lần từ nhựa.
Hai là, trong hoạt động chuyên môn y tế, tăng cường sử dụng vật tư, thiết bị y tế, bao bì, dụng cụ đóng gói làm từ vật liệu thân thiện với môi trường hoặc có thể tái sử dụng, tái chế như sử dụng găng tay, mũ trùm đầu, bọc giày, khẩu trang bằng giấy hoặc vải, khay inox đựng dụng cụ tế, dịch truyền bằng thủy tinh. Thực hiện đúng chỉ định, hiệu quả các vật tư, dụng cụ y tế làm bằng nhựa chưa thể thay thế được. Sử dụng thuốc bằng đường uống thay bằng đường tiêm nếu có thể. Ứng dụng kỹ thuật số trong chụp CT/XQ/MRI…để hạn chế in phim.
Ba là, trong hoạt động thường ngày: Không sử dụng vật liệu bằng nhựa trong hội nghị, hội thảo, giao ban, cuộc họp, đào tạo, tập huấn… Sử dụng túi, chai, cốc, bát, đĩa, đồ dùng cung cấp suất ăn cho người bệnh, người nhà, nhân viên y tế và các vật dụng khác sử dụng cho mục đích sinh hoạt làm từ giấy, thủy tinh, tre, nứa, nilon… thân thiện với môi trường. Sử dụng túi giấy, nilon thân thiện với môi trường trong cấp phát thuốc.
Bốn là, trong hoạt động quản lý chất thải, phân loại triệt để chất thải nhựa để thu gom, tái chế và xử lý đúng quy định. Sử dụng túi nilon thân thiện với môi trường
Năm là, tổ chức ký cam kết “Chống rác thải nhựa” giữa Giám đốc bệnh viện với các trưởng khoa/phòng; ký cam kết giữa trưởng khoa/phòng với toàn thể nhân viên trong bệnh viện và tổ chức thực hiện nghiêm túc, không hình thức.
Sáu là, tăng cường công tác truyền thông để thay đổi nhận thức, hình thành thói quen cho nhân viên y tế, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân về thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần, giúp hạn chế việc phát sinh chất thải nhựa như: Treo băng rôn, khẩu hiệu, pa nô, áp phích; dán thông tin tại bảng truyền thông, nói chuyện sức khỏe tại buổi sinh hoạt của bệnh nhân và người nhà bệnh nhân ở các khoa phòng với nội dung về tác hại của chất thải nhựa đến sức khỏe và môi trường,…
Bảy là, phát động phong trào thi đua và vận động mỗi công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan thực hiện giảm thiểu, tiến tới không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần, túi nilon khó phân hủy; thực hiện nghiên cứu, đề xuất và áp dụng các giải pháp hiệu quả để giảm thiểu chất thải nhựa trong hoạt động của bệnh viện..
Chất thải nhựa không chỉ gây ảnh hưởng trong các cơ sở y tế, mà còn ảnh hưởng đến cả cộng đồng, xã hội. Chính vì thế, mỗi người dân nên có các giải pháp cá nhân nhằm hạn chế rác thải nhựa, trước hết là bảo vệ đời sống chính bản thân và gia đình mình, bảo vệ môi trường sống xung quanh, góp phần nâng cao ý thức xã hội.
SKĐS – Biến thể trong giai đoạn trước khác với biến thể trong giai đoạn này. Chúng ta hoàn toàn có thể mắc COVID-19 trở lại nếu không bổ sung kháng thể cho trẻ. Tiêm vaccine COVID-19 cho trẻ từ 5 – dưới 12 tuổi là việc hết sức cần thiết, mang lại nhiều lợi ích để bảo vệ trẻ hơn là tác hại.
Từ nay đến hết tháng 8/2022 chỉ còn 43 ngày để thực hiện hoàn thành cơ bản tiêm vaccine phòng COVID-19 cho trẻ em từ 5 – dưới 12 tuổi.
Đẩy nhanh tiêm vaccine COVID-19 mũi 3 và 4: Tập trung tiêm cho trẻ từ 5 – dưới 12 tuổi nguy cơ cao, bệnh nền, béo phì
SKĐS – Tiến độ tiêm vaccine COVID-19 bắt đầu tăng lên, trung bình gần đây khoảng gần 500.000 liều/ngày. Số mũi tiêm tăng chủ yếu là do tiêm mũi 4 tăng. Tuy nhiên vẫn còn khá nhiều người không đi tiêm mũi 3 và 4, tiến độ tiêm cho trẻ từ 5 – dưới 18 tuổi còn chậm, trong khi biến thể BA.4, BA.5 đã xâm nhập vào Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện tiến độ tiêm cho trẻ trong độ tuổi này còn chậm, tại nhiều địa phương, tỷ lệ tiêm mũi 2 cho trẻ còn chưa đạt đến 20%, trong khi theo tài liệu “Hướng dẫn triển khai chiến dịch tiêm vaccine phòng COVID-19 cho trẻ em từ 5 – dưới 12 tuổi do Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Chương trình Tiêm chủng mở rộng Quốc gia xây dựng, mặc dù khi mắc COVID-19 các triệu chứng ở trẻ em đa phần là nhẹ, nhưng cũng có những trường hợp phải nhập viện và để lại di chứng kéo dài.
Trẻ thuộc nhóm nguy cơ cao, béo phì, bệnh lý bẩm sinh…chưa tiêm vaccine sẽ có nhiều nguy cơ nếu mắc COVID-19
GS.TS Phan Trọng Lân- Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho hay khi mắc COVID-19 dù ở lứa tuổi nào thì bệnh cũng có các biểu hiện từ không có triệu chứng đến có triệu chứng cho đến nhập viện nặng, tử vong. Với trẻ em qua theo dõi cho thấy trẻ cũng có các biểu hiện lâm sàng kéo dài, có cả tình trạng hậu COVID-19 kể cả di chứng (được gọi là các di chứng cấp tính của COVID-19).
Thậm chí có những trường hợp viêm đa hệ thống (còn gọi là hội chứng MIS-C) ở trẻ em, đây là biểu hiện nghiêm trọng, viêm cả các cơ quan khác.
Do đó, việc tiêm chủng có ý nghĩa rất lớn, hạn chế lây nhiễm và giảm đi được lây nhiễm cho những người trong gia đình, đặc biệt là những người có nguy cơ cao, chống chỉ định tiêm chủng và những trẻ chưa đến tuổi tiêm chủng. Và khi được tiêm chủng, trẻ cũng sẽ tự tin hơn khi tham gia các hoạt động khác.
Với vai trò là bác sĩ nhi khoa, PGS. TS Trần Minh Điển- Giám đốc BV Nhi TW khuyên các ông bố bà mẹ nên cho con mình tiêm chủng. Bởi vì đây thực sự là nhóm trẻ yếu thế, hệ thống miễn dịch chưa đầy đủ. Biến chủng mới cũng chưa xác định rõ là như thế nào…
PGS.TS Nguyễn Thanh Hùng – Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1 TP HCM nhấn mạnh: Tiêm vaccine phòng COVID-19 cho trẻ từ 5- dưới 12 tuổi là việc hết sức cần thiết, mang lại nhiều lợi ích để bảo vệ trẻ hơn là tác hại.
Việc tiêm vaccine cho trẻ là xu hướng toàn cầu. Vì vậy, để bảo vệ trẻ, phụ huynh nên cho các cháu tiêm. Nếu không trẻ sẽ là đối tượng yếu chỉ có, dễ nhiễm chỉ có. Nếu các cháu được tiêm thì cộng đồng trong trường học, trong xã hội sẽ an toàn hơn nhiều.
Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1 TP HCM cũng nêu thực trạng: Chúng tôi đã tiếp xúc với rất nhiều cháu bị nhiễm khỏi bệnh rồi vẫn còn nhiều vấn đề về tâm sinh lý lâu dài. Hằng ngày chúng tôi thường xuyên nhận được những cuộc gọi tham vấn của phụ huynh về các trường hợp trẻ em mắc COVID-19, đặc biệt nhiều ca dưới 12 tuổi.
Qua theo dõi nhiều tài liệu cho thấy trẻ em nhóm nguy cơ béo phì, bệnh lý bẩm sinh, sinh non, thiếu cân có nguy cơ tử vong cao, đặc biệt là khi chưa được tiêm vaccine. Song song với đó là những di chứng để lại như thế nào khi các cháu bị nhiễm COVID-19 thì rõ ràng còn quá mới, chúng ta vẫn chưa tìm hiểu và nghiên cứu được hết…
Cảnh báo: Đa phần trẻ bị MIS-C sau mắc COVID-19 đều chưa tiêm vaccine
Giám đốc Bệnh viện Nhi TW cho biết trong số 756 lượt bệnh nhân đến khám và điều trị hậu COVID-19 tại bệnh viện có đến 283 bệnh nhân bị mắc MIS-C, trong số này 50% phải nằm hồi sức. Các trẻ này phải thở máy, lọc máu và làm ECMO. Qua khai thác thông tin đều cho thấy hầu như đều là các trẻ chưa tiêm vaccine COVID-19.
“Rất may mắn trong nhóm trẻ này, hầu hết đều được cứu sống được dựa trên phác đồ điều trị. Tuy nhiên, phác đồ điều trị này rất tốn kém. Ví dụ như phải dùng thuốc đường tĩnh mạch, với trẻ 30-40 kg tốn kém mấy trăm triệu đồng. Như vậy, nếu trẻ mắc COVID-19 thì không chỉ ảnh hưởng đến vấn đề sức khỏe, tính mạng mà còn ảnh hưởng đến cả gánh nặng chi phí điều trị”- PGS.TS Trần Minh Điển nói.
Thăm khám hậu COVID-19 cho trẻ tại Bệnh viện Nhi TW
Chúng tôi đã tra cứu các y văn và thấy rằng tiêm vaccine COVID-19 không những có tác dụng giúp tránh bị MIS-C mà còn bảo vệ, làm giảm mức độ nặng khi trẻ bị MIS-C.
PGS.TS Trần Minh Điển:
Với trẻ từ 12-18 tuổi, theo nghiên cứu từ Hoa Kỳ cho thấy, ước tính hiệu quả của 2 liều vaccine Pfizer chống lại MIS-C là 91%.
Với nhóm trẻ từ 5-17 tuổi, theo nghiên cứu lớn tại Đan Mạch, khi tiêm vaccine sẽ bảo vệ trẻ tránh khỏi MIS-C khoảng 94%. Điều này cho thấy, nếu cho trẻ đi tiêm phòng sẽ giảm được nguy cơ mắc MIS-C và nếu như có mắc MIS-C thì bệnh sẽ nhẹ đi.
Đây là bằng chứng khoa học rõ ràng, khuyến cáo nên đưa trẻ đi tiêm chủng để bảo vệ chính con mình, giảm bớt nguy cơ bệnh nặng cho trẻ sau khi mắc COVID-19.
Giám đốc Bệnh viện Nhi TW cũng cho biết, trong tình hình hiện nay, có nhiều phụ huynh băn khoăn “con tôi đã mắc rồi thì có nên đi tiêm hay không? có miễn dịch rồi thì có tiêm hay không? rồi các phụ huynh cũnglo lắng các mũi tiêm này có an toàn hay không?”
“Biến thể trong giai đoạn trước khác với biến thể trong giai đoạn này. Chúng ta hoàn toàn có thể mắc trở lại nếu không bổ sung kháng thể cho con của mình. Chúng ta đều thấy rằng vaccine an toàn. Đặc biệt là Việt Nam ưu tiên tiêm vaccine Pfizer cho trẻ từ 12 – dưới 18 tuổi liều giống như người lớn, với trẻ từ 5 – dưới 12 tuổi cũng có loại vaccine riêng. Đây là những ưu tiên lớn của Chính phủ Việt Nam đối với trẻ em”- PGS.TS Trần Minh Điển nói.
Chuyên gia cũng cho hay: Chúng ta đã qua đỉnh dịch 3 – 4 tháng, miễn dịch tự nhiên cũng suy giảm dần và những biến thể mới cũng đang xuất hiện. Những hoạt động xã hội thời gian qua, chỉ có là trong những tháng hè, các gia đình đưa con đến những khu nghỉ dưỡng và tham gia vào các hoạt động xã hội khác. Do đó trẻ rất dễ mắc bệnh trong tình hình hiện nay, và với tỉ lệ dễ mắc này, virus sẽ tìm đến nhóm nguy cơ như các cháu có bệnh nền hoặc là những bệnh suy giảm miễn dịch.
Pfizer và Moderna là 2 loại vaccine COVID-19 tiêm cho trẻ từ 5 – dưới 12 tuổi ở nước ta. Ảnh: internet
Hầu hết trẻ 5 – dưới 12 tuổi sau khi tiêm vaccine phòng COVID-19 đều chỉ gặp các phản ứng thông thường
PGS.TS Dương Thị Hồng – Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ TW cho biết, thông qua báo cáo trên thế giới, hầu hết trẻ 5 – dưới 12 tuổi sau khi tiêm vaccine phòng COVID-19 đều chỉ gặp các phản ứng thông thường. Một số trường hợp có phản ứng bất thường nhưng tỷ lệ rất nhỏ.
Theo phê duyệt của Bộ Y tế có 2 loại vaccine phòng COVID-19 tiêm cho trẻ trong nhóm tuổi này là: Vaccine Pfizer và Vaccine Moderna.
Đối với vaccine Pfizer, các phản ứng rất thường gặp khi tiêm vaccine phòng COVID-19 cho trẻ từ 5- dưới 12 tuổi là: Đau đầu, tiêu chảy, đau khớp, đau cơ, đau tại vị trí tiêm, kiệt sức, ớn lạnh, sốt (tần suất cao hơn đối với liều thứ 2), sưng tại chỗ tiêm (> 80%), kiệt sức (> 50%), đau đầu (> 30%), tấy đỏ và sưng tại vị trí tiêm (> 20%), đau cơ và ớn lạnh (> 10%).
Các phản ứng rất thường gặp chỉ có ở nhóm tuổi từ 5 – dưới 12 tuổi là: buồn nôn, tấy đỏ tại vị trí tiêm;
Phản ứng ít gặp là nổi hạch, các phản ứng quá mẫn (phát ban, ngứa, mề đay, phù mạch), giảm cảm giác thèm ăn, mất ngủ, ngủ li bì, tăng tiết mồ hôi, đổ mồ hôi đêm, đau chi, suy nhược, khó chịu, ngứa tại vị trí tiêm;
Phản ứng rất hiếm gặp là viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim (ít hơn 1/10.000). Tuy nhiên, hiện chưa ghi nhận phản ứng này đối với trẻ từ 12-17 tuổi đã tiêm vaccine phòng COVID-19 trong hệ thống.
Đối với vaccine Moderna: các phản ứng rất thường gặp là: Sưng hạch nách ở cùng bên với vị trí tiêm, một số trường hợp sưng hạch bạch huyết khác (ví dụ: ở cổ, ở trên xương đòn), đau đầu, buồn nôn/nôn, đau cơ, đau khớp,đau tại vị trí tiêm, mệt mỏi, ớn lạnh, sốt, sưng tại vị trí tiêm, ban đỏ tại vị trí tiêm.
Các phản ứng bất lợi được báo cáo nhiều chỉ có ở trẻ em từ 6 – dưới 12 tuổi sau liệu trình tiêm cơ bản là đau tại vị trí tiêm (98,4%), mệt mỏi (73,1%), đau đầu (62,1%), đau cơ (35,3%), ớn lạnh (34,6%), buồn nôn/nôn mửa (29,3%), sưng/đau ở nách (27.0%), sốt (25,7%), ban đỏ tại vị trí tiêm (24,0%), sưng tại vị trí tiêm và đau khớp;
Phản ứng thường gặp là: Tiêu chảy, phát ban, nổi mề đay tại vị trí tiêm, phát ban tại vị trí tiêm, phản ứng muộn tại vị trí tiêm;
Phản ứng ít gặp là: Chóng mặt, ngứa tại vị trí tiêm;
Phản ứng hiếm gặp là: Giảm cảm giác, sưng mặt ở người có tiền sử tiêm chất làm đầy da;
Phản ứng rất hiếm gặp là: Viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim.
SKĐS – Do hiệu quả kháng viêm tốt nên nhiều cơ sở đã lạm dụng pha trộn corticoid vào với thuốc đông y hoặc kem làm trắng da, gây những tác hại khôn lường cho người sử dụng…
1. Thuốc corticoid – ‘con dao hai lưỡi’
TS.Nguyễn Hồng Vũ (Viện nghiên cứu City of Hope – California, Hoa Kỳ) cho biết: Corticoid là thuốc chống viêm có hiệu quả tốt trong điều trị các bệnh liên quan đến rối loạn viêm và rối loạn miễn dịch như: Viêm khớp; ngứa, dị ứng nặng; hen suyễn; các vấn đề về bệnh ngoài da… Ngoài ra, thuốc còn được sử dụng trong việc chống thải loại khi cấy ghép cơ quan.
Nhưng corticoid cũng có khá nhiều tác dụng phụ đối với cơ thể. Theo TS.Nguyễn Hồng Vũ, khi đưa corticoid vào cơ thể nó không những tác động liên quan đến điều hòa phản ứng viêm và miễn dịch, mà nó còn tác động lên hàng hoạt các biến dưỡng và điều hòa khác qua cơ chế trực tiếp ảnh hưởng lên bộ gene. Hoặc qua các thụ thể trong hoặc trên màng tế bào để kích hoạt các con đường truyền tín hiệu dẫn đến sự rối loạn cân bằng trong cơ thể. Sự rối loạn này gây ra những tác dụng phụ không mong muốn, như: Giữ nước, mệt mỏi, đái tháo đường, khó lành vết thương, teo cơ, đục thủy tinh thể, tăng huyết áp, tổn thương gan, loãng xương, chậm lớn…
Do vậy, việc sử dụng các thuốc có chứa corticoid luôn cần được cẩn trọng bởi bác sĩ điều trị. Trước khi sử dụng, bác sĩ cân nhắc thật kỹ giữa “lợi ích” và “nguy cơ” trong từng trường hợp. Việc sử dụng cần phải được hạn chế ở mức tối thiểu về thời gian và liều lượng. Người bệnh sử dụng các thuốc này cũng cần được giải thích kỹ lưỡng các nguy cơ tác hại của thuốc. Cần dừng thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ điều trị khi có tác dụng phụ nguy hiểm xảy ra.
Tuy nhiên, do hiệu quả của các thuốc có thành phần corticoid quá nhanh và mạnh nên hiện tượng lạm dụng thuốc vẫn xảy ra ở nhiều nơi.
Việc lạm dụng thuốc này không những gặp ở các trường hợp điều trị các bệnh thông thường hoặc trà trộn các thuốc có thành phần corticoid vào các thuốc cổ truyền (thuốc nam, thuốc bắc…) mà còn gặp ở các mục đích khác như dưới dạng các loại kem thoa làm đẹp để trị nám, tàn nhang, làm trắng da… Nguy hiểm hơn là một số người còn sử dụng thuốc dựa vào phản ứng phụ giữ nước của thuốc để đạt được cân nặng của trẻ nhỏ.
2. Tác hại nguy hiểm do dùng thuốc đông y trộn corticoid
Hiện tượng này rất thường gặp, chỉ có là ở những bệnh nhân mắc bệnh mạn tính như viêm khớp mạn tính, gout… Do việc dùng thuốc tây y điều trị không dứt điểm và dễ tái phát, nên nhiều người có tâm lý chán nản và tìm đến thuốc đông y với niềm tin là thuốc ít tác dụng phụ.
Lợi dụng tâm lý này, nhiều cơ sở sản xuất, “thầy lang” đã trộn corticoid vào thuốc đông dược (viên hoàn tán, thuốc tễ, cao dán, thuốc sắc sẵn…) để làm tăng tác dụng điều trị, đánh lừa người bệnh về hiệu quả nhanh chóng của thuốc.
Thấy thuốc có hiệu quả nhanh nên bệnh nhân tiếp tục sử dụng. Sau một thời gian, không ít trường hợp thấy hiện tượng béo mặt, teo cơ, rậm lông, tăng huyết áp… Khi đi khám bệnh mới biết bị hội chứng giả Cushing cho dùng thuốc đông y trộn corticoid. Một số trường hợp như bà Lê Thị X. (Bắc Giang) còn bị thêm tình trạng loãng xương, xuất huyết tiêu hóa do sử dụng lâu dài loại thuốc sắc có trộn corticoid điều trị viêm khớp mạn tính.
Vấn đề trộn corticoid vào thuốc đông dược không còn mới mẻ. Mục đích của người làm việc này nhằm tạo ra hiệu quả nhanh chóng cho thuốc đông y, đánh lừa bệnh nhân. Tuy nhiên, hậu quả lâu dài do việc sử dụng thuốc chứa corticoid không kiểm soát được hàm lượng cũng như thời gian sử dụng là rất nguy hiểm. Thông thường, bệnh nhân chỉ được phát hiện sau khi có các dấu hiệu trầm trọng do tác dụng phụ của corticoid gây ra. Bệnh nhân hoàn toàn không hiểu rằng mình sử dụng thuốc này từ khi nào.
3. Dấu hiệu da nhiễm corticoid
Da nhiễm corticoid chủ yếu thông qua con đường sử dụng kem, thuốc bôi có chứa chất này. Khi sử dụng lâu dài, da sẽ bị bào mòn, giãn mạch mạch máu gây xung huyết, mụn…
Corticoid có tác dụng rất nhanh trong điều trị một số bệnh ngoài da, làm mịn và trắng da. Do đó trong một số mỹ phẩm, kem trộn bôi ngoài da do cơ sở sản xuất không rõ nguồn gốc đã lợi dụng tác dụng này của thuốc vào sản phẩm để thu hút khách hàng.
Hậu quả trên da do sử dụng kem trộn chứa corticoid.
Tuy nhiên, cũng như corticoid khi trộn vào đông dược, không quản lý được nồng độ cũng như thời gian sử dụng, sẽ gây hại rất lớn cho người sử dụng.
Trường hợp chị Mỹ Hạnh (Hà Nội) bị nám da, trứng cá nhiều… đã mua một loại kem trộn bán trên mạng về bôi. Thời gian đầu sử dụng kem mang lại hiệu quả khá tốt nên chị sử dụng thường xuyên và còn mách cho khá nhiều người sử dùng theo. Tuy nhiên, sau 6 tháng sử dụng, tác dụng của kem không còn nữa, thay vào đó là tình trạng mụn mủ nổi lên nhiều hơn, da mòn mỏng, rạn đỏ…
Về tác dụng phụ của corticoid lên da do bôi trực tiếp cũng có nhiều cấp độ, phụ thuộc vào thời gian sử dụng cũng như nồng độ sử dụng kem bôi chứa thuốc này.
TS.Nguyễn Hồng Vũ cho biết: Corticoid là một trong những loại thuốc được kê đơn phổ biến chỉ có trong da liễu, điều trị các tình trạng viêm, tăng sinh và ngứa. Ngoài ra, người ta còn lợi dụng chúng để làm trắng da, xóa tàn nhang, mờ vết nám… Tuy nhiên, việc lạm dụng corticoid, không theo đúng liều lượng của bác sĩ chuyên môn hoặc sử dụng các sản phẩm có chứa corticoid mà không biết (các loại kem trộn, các sản phẩm làm đẹp không có thành phần rõ ràng…), có thể gây những hậu quả nghiêm trọng cho da như: Nổi mụn nhiều hơn, da ửng đỏ, da trở nên mỏng dần, sần sùi, gân máu nổi rõ… Do vậy, việc sử dụng corticoid để làm đẹp cần phải cẩn thận và nên tham khảo ý kiến các bác sĩ chuyên khoa da liễu để tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra.
Để tránh nguy cơ bị ngộ độc corticoid, dù là thuốc uống hay thuốc bôi, người bệnh không tự dùng các thuốc điều trị bệnh hoặc kem làm đẹp không rõ nguồn gốc. Đặc biệt với các bệnh nhân mắc các bệnh như viêm khớp mạn tính, gout… nên kiên trì dùng thuốc và chế độ ăn uống sinh hoạt theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa để kiểm soát bệnh và hạn chế tác dụng phụ của thuốc…
Với những bệnh nhân đã dùng thuốc không rõ nguồn gốc, khi có dấu hiệu ngộ độc, cần đến bệnh viện để được khám và có phác đồ điều trị.
Việc điều trị hậu quả do corticoid gây ra khá phức tạp và mất thời gian, cần các bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm. Do vậy bệnh nhân không nên tiếp tục tự điều trị, bởi có thể gặp những biến chứng nguy hiểm.
Nhằm đảm bảo tỷ lệ bao phủ vắc xin, tạo miễn dịch bền vững phòng bệnh COVID-19 cho người dân Thành phố. Ngày 10/06/2022 UBND TP.HCM đã ban hành công văn tốt899/UBND-VX về việc mở rộng đối tượng tiêm vắc xin phòng COVID-19 liều nhắc lại lần 2 với các đối tượng sau:
-Người từ 50 tuổi trở lên;
-Người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch từ thể vừa đến thể nặng;
-Người từ 18 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ cao phơi nhiễm với COVID-19 (cán bộ y tế, cán bộ tuyến đầu như giáo viên, công chức, viên chức, người lao động đang làm việc tại các sở, ban, ngành Thành phố, công ty, doanh nghiệp,…).
Các nghiên cứu trên thế giới và trong đó có nghiên cứu của Việt Nam đã chỉ ra kháng thể kháng SARS-CoV-2 sau tiêm liều nhắc lại lần 1 sẽ suy giảm đáng kể khoảng 15 tuần sau khi tiêm, đặc biệt là kháng thể kháng biến chủng OMICRON. Bên cạnh đó, với tình hình dịch COVID-19 hiện nay ở Việt Nam và việc triển khai tiêm mũi nhắc lại lần 1 đạt tỷ lệ trên 65% ở người từ 18 tuổi trở lên, rất cần thiết và là thời điểm phù hợp để tiêm nhắc lần 2 cho 3 nhóm đối tượng theo quy định của Bộ Y tế.
Đây là thông điệp của Ngày Thế giới phòng chống Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 17/11. Mặc dù chúng ta đang có mối quan tâm rất lớn với COVID-19 nhưng một thực tế là các bệnh mạn tính vẫn đang là ghánh nặng sức khỏe của toàn cầu. Tại Việt Nam, Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và là bệnh lý có xu hướng ngày càng gia tăng do tình trạng ô nhiễm môi trường và thói quen hút thuốc lá. Hãy thực giữ lá phổi khỏe bằng các thói quen tốt cho sức khỏe.
Hình minh họa (nguồn: internet)
Vì sao giữ lá phổi khỏe rất quan trọng?
Ngày Thế giới phòng chống Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính 17/11 do Sáng kiến Toàn cầu về Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (BPTNMT) phối hợp với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và các nhóm bệnh nhân trên khắp thế giới tổ chức hàng năm. Mục đích của sự kiện này nhắm giúp nâng cao nhận thức, chia sẻ kiến thức, để giảm gánh nặng của BPTNMT trên toàn thế giới.
Chủ đề của ngày Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính Thế giới 17/11/2021 là “Không gì quan trọng hơn lá phổi khỏe”. Mục tiêu của năm nay nhấn mạnh rằng gánh nặng của BPTNMT vẫn còn, mặc dù đại dịch COVID-19 vẫn đang xảy ra trên toàn cầu. Ngay cả khi dịch bệnh COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, BPTNMT cũng vẫn là nguyên nhân gây tử vong uy tín trên toàn thế giới. Do đó không gì quan trọng hơn vào thời điểm hiện nay là tập trung vào chăm sóc sức khỏe của phổi. Lá phổi khỏe cũng là vũ khí giúp chúng ta vượt qua COVID-19.
Làm sao để giữ lá phổi khỏe?
Chúng ta nên thực hiện một số biện pháp để cải thiện cải thiện sức khỏe cũng như giúp kiểm soát BPTNMT Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), BPTNMT có tỷ lệ lưu hành cao ở những nước sử dụng nhiều thuốc lá. Tại Việt Nam, đây là bệnh lý hô hấp mạn tính với xu hướng ngày càng gia tăng do tình trạng ô nhiễm môi trường nặng nề, thói quen hút thuốc lá chưa giảm. Do đó, việc đầu tiên bạn cần làm là ngừng hút thuốc lá, tránh xa mội trường ô nhiễm không khí và khói bụi nghề nghiệp. Tiếp tới hãy duy trì hoạt động thể chất như tập thể dục thường xuyên hoặc vật lý trị liệu để hồi chức năng phổi. Luôn đảm bảo chế độ dinh dưỡng lành mạnh và giàu chất chống oxy hóa.
Đa phần người mắc BPTNMT thường không được chẩn đoán ở giai đoạn sớm. Do chủ quan không chú ý đúng mức các dấu hiệu như ho khạc đàm ở những người hút thuốc, tăng số lượng đàm, khó thở khi làm nặng, vận động nhiều. Vì vậy, những trường hợp được phát hiện bệnh đã ở giai đoạn muộn, biến chứng nặng gây tàn phế, tỉ lệ tử vong cao và chi phí y tế cho việc chăm sóc điều trị cao.
Các bệnh nhân BPTNMT trong tình hình dịch bệnh COVID-19 diển biến phức tạp được khuyên tiêm tiêm chủng Vắc xin (ngừa COVID, Cúm và Phế cầu), tái khám định kỳ và tuân thủ việc sử dụng thuốc điều trị để kiểm soát bệnh.
BPTNMT là căn bệnh rất nghiêm trọng cần phải phát hiện sớm và điều trị kịp thời ở giai đoạn sớm tránh được các biến chứng nguy hiểm do căn bệnh này gây ra. Phòng ngừa và điều trị BPTNMT chủ yếu dựa vào việc bỏ thuốc lá, đồng thời phải được chẩn đoán phát hiện sớm, kết hợp với các phương pháp vật lý trị liệu để phục hồi chức năng.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh thăm khám cho một trẻ mắc bệnh tay chân miệng
* Bệnh tay chân miệng là bệnh gì? Hình thức lây nhiễm của bệnh này là gì? Triệu chứng của bệnh? Bệnh thường xảy ra ở độ tuổi nào?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Do tính chất sang thương xuất hiện ở tay chân miệng mà người ta gọi là bệnh tay chân miệng.
Triệu chứng của bệnh là các bóng nước nổi ở lòng bàn tay, bàn chân, mông, gối và miệng. Bệnh thường xảy ra ở trẻ dưới 3 tuổi. Tuy nhiên với lứa tuổi khác thì cũng có thể mắc bệnh.
Bệnh này lây qua đường tiêu hóa nhưng nguồn chứa virus nhiều chỉ có là chất tiết từ vùng hầu họng, nước miếng phát tán ra môi trường xung quanh thông qua vật dụng và bàn tay.
Có phải bệnh tay chân miệng chỉ xuất hiện theo mùa, hết mùa thì không có bệnh này nữa phải không?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga: Bệnh tay chân miệng là bệnh lưu hành tại Việt Nam. Bệnh xuất hiện ở tất cả các tháng trong năm, cao điểm vào tháng 3 – 4 và tháng 9 đến cuối năm.
Bệnh lây truyền qua đường phân miệng. Virus gây bệnh có trong phân và dịch tiết hô hấp của người bệnh hoặc người mang mầm bệnh. Người lành tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc cầm nắm, chạm tay vào những đồ vật hoặc bề mặt nhiễm dịch tiết mang virus sẽ nhiễm bệnh.
Vì vậy để phòng bệnh, mọi người cần hạn chế tiếp xúc với người bệnh và rửa tay bằng xà phòng. Đối với nhà có trẻ em dưới 5 tuổi và các trường mầm non, cần vệ sinh đồ chơi và các bề mặt trẻ thường tiếp xúc bằng các chất khử khuẩn thông thường như javel.
* Bệnh tay chân miệng xảy ra như thế nào thì gọi là dịch?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Dịch tay chân miệng được xác định tại một địa phương, ở một thời gian chỉ có định khi số ca bệnh tăng cao so với số ca bệnh trong thời gian trước đó thì gọi là dịch.
Khi phát hiện 1 ca bệnh tay chân miệng hoặc các bệnh truyền nhiễm khác, người dân cần thông báo cho trạm y tế phường xã để được hướng dẫn các biện pháp phòng bệnh.
Đối với mỗi gia đình có trẻ em dưới 5 tuổi, luôn phải thực hiện các biện pháp phòng bệnh như rửa tay bằng xà phòng (với cả trẻ em và người lớn) và vệ sinh đồ dùng, đồ chơi và các bề mặt nơi trẻ sinh hoạt hàng ngày bằng xà phòng và các chất khử khuẩn thông thường như javel (nước tẩy trắng quần áo).
Ngoài ra, nếu tại nơi ở có trẻ bị tay chân miệng, bạn cần cách ly con bạn, không cho bé tiếp xúc với trẻ bệnh trong vòng 10 ngày kể từ ngày khởi phát bệnh.
* Làm thế nào để phòng ngừa bệnh tay chân miệng cho trẻ?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Cơ bản là rửa tay và cách ly trẻ bệnh. Người lớn và trẻ em đều phải rửa tay. Người lớn rửa tay trước khi chăm sóc trẻ, sau khi đi đến vùng có bệnh về. Trẻ em rửa tay trước khi vô lớp, sau khi ra khỏi lớp, trước khi vào nhà. Cách làm này để cắt nguồn lây từng vùng này sang vùng khác.
Trẻ mắc bệnh cần được phát hiện sớm và cách ly ít chỉ có 10 ngày. Do đó, trẻ có đi học thì khi mắc bệnh nên ở nhà và báo ngay cho cô giáo để thực hiện các biện pháp phòng ngừa tại trường, tránh lây lan cho trẻ khác.
Nơi trẻ mắc bệnh, để tiêu diệt nguồn virus tồn tại nên rửa đồ chơi, sàn nhà, tay nắm cửa và các vật dụng có thể mang mầm bệnh bằng dung dịch sát trùng.
* Xin bác sĩ cho biết độ tuổi nào có nguy cơ bị bệnh tay chân miệng chỉ có? (Thanh Hương, Hà Nội)
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Trẻ dưới 3 tuổi có nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng cao chỉ có, nhưng tất cả các lứa tuổi khác đều có thể mắc bệnh.
* Bệnh tay chân miệng có thuốc đặc trị để điều trị không? (Văn Dương, Bến Tre)
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Hiện nay bệnh tay chân miệng chưa có thuốc đặc trị, chỉ có thuốc hỗ trợ khi có biến chứng giúp cho trẻ mắc bệnh vượt qua giai đoạn nặng, sau đó tự hồi phục.Tỷ lệ tử vong ở tay chân miệng hiện nay giảm rất nhiều so với 5-10 năm trước.Nếu trẻ được phát hiện bệnh sớm, các biến chứng và độc lực của virus không cao thì đa số các trẻ đều hồi phục hoàn toàn dù có biến chứng nặng.
* Có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng không?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Vắc xin phòng bệnh tay chân miệng hiện nay chỉ có Trung Quốc sản xuất nhưng không nhập về Việt Nam.Hiện nay, ở Việt Nam đang thử nghiệm giai đoạn 3 loại vắc xin của Đài Loan tại 2 tỉnh miền Tây là Đồng Tháp và Tiền Giang. Nếu thử nghiệm này tốt thì có lẽ vào năm 2022, vắc xin này mới có ở thị trường Việt Nam.
* Các dấu hiệu để phát hiện bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Dấu hiệu điển hình của tay chân miệng là các bóng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông, gối và miệng. Có trẻ chỉ nổi bóng nước mà không loét miệng. Có trẻ chỉ loét miệng mà không có bóng nước ở da. Đó là các dấu hiệu ban đầu của tay chân miệng.
* Dấu hiệu nào cho thấy trẻ đang bị tay chân miệng nặng?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Trẻ sốt cao, khó hạ trên 39 độ. Trẻ sốt trên 2 ngày. Trẻ nôn nói. Đó là các trẻ có nguy cơ có biến chứng.
* Tay chân miệng có để lại di chứng gì nguy hiểm đến tính mạng không?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Tay chân miệng là bệnh do các virus thuộc họ virus đường ruột gây ra. Bệnh cấp tính với các triệu chứng điển hình như sốt, mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông, loét miệng. Bệnh thường tự khỏi sau vài ngày, không để lại di chứng.
* Xin bác sĩ cho biết các biến chứng của bệnh tay chân miệng. Cần làm gì để tránh các biến chứng này?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Biến chứng của bệnh tay chân miệng có nhiều mức độ: ảnh hưởng thần kinh trung ương, ảnh hưởng thần kinh thực vật, ảnh hưởng tim mạch tuần hoàn.Không có cách tránh biến chứng vì tùy thuộc vào cơ địa và độc lực của virus nhưng trẻ càng nhỏ, càng dễ biến chứng hơn. Việc quan trọng là phát hiện sớm các biến chứng.
Trẻ giật mình, chới với, run chi, yếu tay chân, thở mệt là các dấu hiệu cho thấy trẻ đã biến chứng.
Nếu con bạn rơi vào 2 tình huống này thì nên đưa trẻ đến khám tại bệnh viện ngay.
* Nghe nói bệnh tay chân miệng được phân loại thành 4 cấp độ, từ nặng tới nhẹ. Xin bác sĩ cho biết về các cấp độ này?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Cấp độ 1 là cấp độ thường thấy của tay chân miệng, chưa có biến chứng là cấp độ nhẹ chỉ có. Độ này có thể điều trị tại nhà và tái khám.
Từ độ 2 tới độ 4 thì phải khám tại bệnh viện và đa số phải nhập viện theo dõi. Độ 2b, độ 3, độ 4 là độ đã có biến chứng cần điều trị và theo dõi sát mới tránh được tử vong.
* Nếu bị tay chân miệng có chỉ có thiết phải nằm viện không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Đa số bệnh nhi bị tay chân miệng có thể trên 90% là độ 1. Đây là độ điều trị tại nhà được. Điều trị tại nhà cũng chỉ theo dõi thôi chứ không cần thuốc đặc hiệu gì cả. Bạn có thể đưa bé đến khám bác sĩ gần nhà để được xác định, chẩn đoán và theo dõi.
* Con tôi bị cấp độ 1 và điều trị tại nhà. Tôi không muốn về nhà mà vô bệnh viện điều trị có được không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Cấp độ 1 là cấp độ nhẹ chỉ có của tay chân miệng. Cấp độ này có thể điều trị tại nhà và tái khám gần nhà. Nằm bệnh viện thì sẽ gia đình sẽ cực thêm vì bệnh nhi đông, bạn phải bỏ công ăn việc làm, một trẻ mắc bệnh, muốn chăm sóc tại bệnh viện thì phải ít chỉ có có 2 người nuôi. Do vậy với việc con bạn mắc tay chân miệng cấp độ 1, bạn nên cho trẻ ở nhà và tái khám thì sẽ tiện hơn cho việc chăm sóc.
* Dấu hiệu nào cho thấy bé đã khỏi bệnh tay chân miệng?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Dấu hiệu bớt bệnh là bé từ sốt cao sau đó hạ sốt dần cho đến hết sốt; mụn nước không nổi thêm và khô dần.
Dù các triệu chứng đã giảm nhưng bạn vẫn cần theo dõi các biến chứng như giật mình chới với, sốt cao liên tục, run chi. Chỉ khi nào đủ 7-10 ngày thì mới là thời gian an toàn, không biến chứng.
* Bé bị tay chân miệng sau khi hết sốt, không còn nổi mụn nước thì cho bé đi học lại được chưa,?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Bệnh sẽ tự hồi phục từ 7 – 10 ngày và sẽ không còn lây bệnh sau 10 ngày.Các triệu chứng liên quan tới mụn nước và sốt không có giá trị cho việc hết bệnh hay hết lây.
Chỉ nên cho trẻ đi học sau 10 ngày phát hiện bệnh. Dù không sốt, mụn đã khô, nhưng chưa đủ 10 ngày thì cơ thể bé vẫn có thể phát tán virus ra môi trường xung quanh và lây cho trẻ khác.
* Nhà có bé đang bị tay chân miệng. Vậy phải vệ sinh nhà cửa, đồ chơi và quần áo như thế nào?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh : Quan trọng chỉ có là đồ chơi và sàn nhà. Đồ chơi thì rửa sạch bằng xà phòng hay dung dịch javel, sau đó phơi nắng. Sàn nhà thì dùng dung dịch sát trùng. Quần áo thì chỉ cần giặt sạch như bình thường.Bạn có thể liên lạc với trạm y tế gần chỉ có để nghe những hướng dẫn chi tiết về các dung dịch sát trùng có thể dùng trong bệnh tay chân miệng.
* Với các cháu đã mắc bệnh tay chân miệng rồi thì có khả năng tái bệnh lại không?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Tay chân miệng do nhiều loại virus khác nhau gây ra. Nên dù đã mắc 1 lần, bé vẫn có thể mắc lại. Trẻ có thể mắc tay chân miệng nhiều lần cho đến khi hơn 3 tuổi thì mới giảm khả năng mắc bệnh. Do vậy việc phòng ngừa phải thực hiện thường xuyên.
* Con tôi đang bị bệnh tay chân miệng nằm ở bệnh viện. Tôi có nên cho đứa em 4 tuổi của cháu vào thăm không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Bạn không nên cho trẻ vào thăm dù là với các bệnh không lây nhiễm vì môi trường bệnh viện nhi có nhiều nguồn lây, có thể làm cho trẻ lành mạnh mắc bệnh.
Muốn các bé gặp nhau, bạn nên chờ bé khỏe hẳn về nhà. Chuyện này cũng nên áp dụng cho người lớn. Hiện nay, 1 người mắc bệnh có rất nhiều người khác đến thăm sẽ làm cho môi trường của bệnh viện không còn an toàn cho việc chăm sóc bệnh nhân, có thể những người này là nguồn phát tán bệnh từ bệnh viện ra môi trường bên ngoài.
*Vì sao người lớn cũng mắc bệnh tay chân miệng?
Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Bệnh tay chân miệng thường gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi. Tuy nhiên, trong trường hợp bệnh có nhiều người mắc thì người lớn cũng có thể bị. Nhưng người lớn bị thì triệu chứngrất nhẹ và thường thoáng qua, tự khỏi.
*Sản phụ nếu bị bệnh tay chân miệng thì có ảnh hưởng đến thai nhi không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Đa số các trường hợp phụ nữ mang thai mắc bệnh tay chân miệng đều không ảnh hưởng tới thai nhi. Chỉ những người phụ nữ vừa sanh xong mà mắc tay chân miệng thì có thể lây cho trẻ sơ sinh.
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Trẻ mắc bệnh tay chân miệng không cần kiêng khem gì cả. Các mụn nước ở da của trẻ cần được tắm rửa sạch sẽ như khi chưa mắc bệnh. Chỉ những trường hợp trẻ lở miệng, đau nhiều thì không nên ăn thức ăn quá nóng, quá mặn, quá cay, quá cứng.
* Cách vệ sinh các vết loét trong miệng khi bé đang bị tay chân miệng như thế nào?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Bạn có thể sử dụng nước muối sinh lý để rơ miệng cho trẻ. Có thể dùng các thuốc cho trẻ ngậm hay rơ như Varosel, Phophalusel, Kin Baby, đồng thời cho trẻ uống nhiều nước.
* Các nốt phỏng nổi cộm lên mặt da khi bong tróc có để lại vết sẹo như bệnh trái rạ không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Bệnh tay chân miệng không để lại sẹo. Nốt này sẽ tự lành trong vòng 7-10 ngày, sau đó da có thể thâm nhưng mờ dần và da sẽ trở lại bình thường.
Ngoại trừ trường hợp phụ huynh làm bội nhiễm do không tắm rửa, dùng vật nhọn chọc vào mụn nước gây nhiễm trùng mới có thể nhiễm trùng da nặng và để lại sẹo, nếu chăm sóc bình thường sẽ không để lại sẹo.
* Có cần lưu ý những gì trong thời gian bé mắc bệnh không?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh: Các vết da, các sang thương ở da không cần bôi gì cả, sang thương này sẽ tự khỏi thôi. Mụn nước của tay chân miệng rất khó bội nhiễm. Vệ sinh tắm rửa bằng xà phòng cho bé giống như khi chưa mắc bệnh, cắt móng tay thì sẽ khó mà bội nhiễm được.
Việc sử dụng thuốc uống thường chỉ là thuốc giảm đau do đau miệng nhiều hay thuốc bôi để làm giảm loét miệng. Kháng sinh chỉ cần khi vết loét ở miệng bội nhiễm.
Bác sĩ Lê Hồng Nga – Trưởng khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM trả lời giao lưu trực tuyến Tay chân miệng vào mùa: Làm sao để con bạn an toàn?
* Tôi là giáo viên mầm non. Do trong lớp có trẻ bị bệnh tay chân miệng nên tôi bị lây. Xin hỏi, tôi cần làm gì để không lây tiếp cho người trong gia đình?
Bác sĩ Lê Hồng Nga:Bệnh tay chân miệng rất hiếm gặp trên người lớn. Tuy nhiên bàn tay người lớn là trung gian truyền bệnh cho các trẻ khác qua quá trình chăm sóc trẻ.
Để phòng bệnh cho mọi người trong gia đình, cô giáo cần tuân thủ việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt rửa tay trước khi rời nơi làm việc và ngay khi về đến nhà.
Nếu bản thân bạn có xuất hiện các triệu chứng bất thường thì nên đi khám bệnh để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Nếu được chẩn đoán là bệnh truyền nhiễm, bạn phải thực hiện cách ly theo hướng dẫn của bác sỹ.
* Trong lớp học có bé bị tay chân miệng đã nghỉ học, vậy thì bé nhà em có bị lây không?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Theo quy định, tất cả trẻ bị bệnh tay chân miệng cũng như các bệnh truyền nhiễm khác đều phải được nghỉ học để tránh lây nhiễm cho trẻ khác. Tuy nhiên tiếp xúc với trẻ bệnh trước khi trẻ nghỉ học thì vẫn có thể bị nhiễm bệnh.
Bạn cho bé uống nước cam cũng rất tốt cho sức khỏe, nhưng để phòng bệnh tay chân miệng thì gia đình phải thực hiện rửa tay bằng xà phòng và vệ sinh khử khuẩn đồ chơi, đồ dùng, khu vực sinh hoạt của trẻ.
* Các vết bóng nước khi bị tay chân miệng khác gì với các vết bóng nước do thủy đậu?
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Cách phân biệt cũng khác nhiều: Tay chân miệng thì bóng nước tập trung tại các vùng lòng bàn tay, bàn chân, mông, gối. Trong khi thủy đậu thì bóng nước có khuynh hướng mọc rải rác toàn thân.
Mụn nước của thủy đậu thường to và mỏng hơn. Mụn nước của tay chân miệng không đau trong khi mụn của thủy đậu thì gây ngứa và đau nhiều.
* Hiện tại đang là mùa dịch tay chân miệng. Tôi có bắt buộc giữ bé ở nhà, không cho cháu đi đến khu vui chơi thiếu nhi, khu vui chơi công cộng không?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Ngành y tế không khuyến cáo hạn chế trẻ đến các khu vui chơi thiếu nhi. Tuy nhiên sau khi cho con đi chơi ở những nơi này, bạn cần cho trẻ rửa tay bằng xà phòng.Ngành y tế cũng khuyến cáo các khu vui chơi trẻ em trang bị bồn nước và xà phòng để phụ huynh rửa tay cho trẻ.
* Ở chỗ tôi có đến 3 trẻ mắc tay chân miệng. Tôi có thể liên hệ với Trung tâm Y tế dự phòng để nhờ trung tâm xuống nhà tẩy uế được không? )
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Việc khử khuẩn phải do chính gia đình thực hiện. Trạm y tế phường, xã sẽ hướng dẫn người dân thực hiện và giám sát tình hình dịch bệnh tại địa phương.
* Xin hỏi bác sĩ, tôi cần mua thuốc khử khuẩn thì có thể mua loại nào, ở đâu.
– Bác sĩ Trương Hữu Khanh:Thuốc khử khuẩn hiện nay là Cloramin B, thuốc này bạn có thể liên hệ với trạm y tế. Nếu có ca bệnh thì họ có thể phát cho bạn. Ngoài ra bạn có thể sử dụng dung dịch javel để pha loãng và sát khuẩn.
* Hiện nay, trường mẫu giáo đang rất sát sao việc theo dõi và phòng chống dịch tay chân miệng vậy mà cháu tôi cũng bị dính tay chân miệng, hiện đang ở nhà. Vậy tôi phải làm gì để tránh lây lan cho các bé hàng xóm?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Trẻ có thể bị lây bệnh tay chân miệng ở nhà và ở trường. Nếu gia đình có trẻ bị bệnh tay chân miệng thì cần cách ly trẻ với các trẻ khác trong nhà, chăm sóc trẻ theo hướng dẫn của bác sỹ, vệ sinh khử khuẩn đồ chơi, đồ dùng và nơi sinh hoạt của trẻ bệnh bằng các hóa chất khử khuẩn thông thường như nước javel.
Ở TP.HCM, nếu gia đình có trẻ bệnh tay chân miệng, gia đình cần thông báo cho trạm y tế phường, xã để được hướng dẫn phòng lây nhiễm và cấp hóa chất chloramin khử khuẩn. Các trẻ chưa bị bệnh và cả người lớn cần thực hiện rửa tay bằng xà phòng thường xuyên.
* Thưa bác sĩ Nga. Đồ chơi của bé thì có thể rửa bằng xà phòng bình thường được không hay bắt buộc phải dùng cloramin B và nước javel?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Nếu gia đình không có bệnh nhân tay chân miệng thì bạn chỉ cần rửa đồ chơi cho bé bằng xà phòng, sau đó phơi nắng.
* Làm gì để mọi người trong nhà không lây nhiễm bệnh tay chân miệng?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Rửa tay bằng xà phòng thường xuyên là biện pháp hiệu quả để phòng bệnh tay chân miệng và nhiều bệnh truyền nhiễm khác.
* Thưa bác sĩ. Hiện Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh TP.HCM có những biện pháp nào phổ biến đến người dân việc phòng chống dịch bệnh, đặc biệt là dịch tay chân miệng hiện nay?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Các hộ gia đình có trẻ em có thể liên hệ các trạm y tế phường, xã để được hướng dẫn phòng bệnh tay chân miệng. Ngoài ra các trên website của Trung tâm Y tế Dự phòng TP.HCM và của Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe TP.HCM cũng cung cấp các hướng dẫn phòng bệnh này.
* Nếu tôi cần mua thuốc khử khuẩn thì có thể mua loại nào, ở đâu?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Bạn có thể mua nước javel (nước tẩy trắng) để khử khuẩn phòng bệnh tay chân miệng. Lưu ý, nên mua các loại nước javel có nhãn in rõ hướng dẫn sử dụng và địa chỉ nơi sản xuất rõ ràng.
Nếu nhà có bệnh nhân, bạn nên liên hệ trạm y tế phường, xã nơi cư ngụ để được hướng dẫn nồng độ hóa chất khử khuẩn và cách thực hiện.
* Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM có các biện pháp gì để giúp kéo giảm bệnh tay chân miệng?
– Bác sĩ Lê Hồng Nga:Tay chân miệng xảy ra chủ yếu ở tuổi mầm non. Vì vậy việc kiểm soát bệnh tay chân miệng tập trung cho lứa tuổi này.
Sở Y tế đã phối hợp với Sở Giáo dục triển khai các biện pháp phòng bệnh tay chân miệng trong các trường học. Song song đó là đẩy mạnh các hoạt động truyền thông tại cộng đồng.