Ngày An toàn người bệnh Thế giới, được tổ chức hàng năm vào ngày 17 tháng 9, là một trong những ngày y tế công cộng toàn cầu được Đại hội đồng Y tế Thế giới lần thứ 72 thành lập năm 2019 thông qua Nghị quyết WHA72.6 – “Hành động toàn cầu vì an toàn bệnh nhân”. Bắt nguồn từ nguyên tắc cơ bản của y học – “Trước tiên là không gây hại”, mục tiêu của Ngày An toàn người bệnh Thế giới là nâng cao nhận thức và sự tham gia của cộng đồng, tăng cường hiểu biết toàn cầu và thúc đẩy hành động toàn cầu để cải thiện an toàn bệnh nhân. Năm 2025, chủ đề là “Chăm sóc an toàn cho mọi trẻ sơ sinh và mọi trẻ em – Safe care for every newborn and every child”, với khẩu hiệu “An toàn cho bệnh nhân ngay từ đầu!”, giúp cộng đồng nhận thức được tính dễ bị tổn thương của nhóm tuổi này trước những rủi ro và tác hại do việc chăm sóc không an toàn gây ra và nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp mạnh mẽ hơn để bảo vệ trẻ em khỏi những tổn hại có thể phòng ngừa được trong chăm sóc sức khỏe. 

Chủ đề Ngày An toàn Người bệnh Thế giới năm 2025 là “Chăm sóc an toàn cho mọi trẻ sơ sinh và mọi trẻ em” (Patient Safety from the Start) với khẩu hiệu “An toàn cho bệnh nhân ngay từ đầu” nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm an toàn cho trẻ em, bắt đầu từ giai đoạn sơ sinh, trong hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu.  WHO kêu gọi hành động khẩn cấp để loại bỏ những tổn hại có thể tránh được trong chăm sóc trẻ em và trẻ sơ sinh, dựa trên những nỗ lực của các chiến dịch trước đây về “sinh nở an toàn”, “ưu tiên an toàn cho bệnh nhân”, “an toàn cho nhân viên y tế”, “an toàn thuốc men”, “sự tham gia của bệnh nhân và gia đình” và “an toàn chẩn đoán”. Ngày An toàn Bệnh nhân Thế giới năm 2025 nhằm thúc đẩy những cải thiện có ý nghĩa và tái khẳng định quyền được chăm sóc an toàn và chất lượng của mọi trẻ em.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi hành động khẩn cấp để loại bỏ những tổn hại có thể tránh được trong chăm sóc trẻ em và trẻ sơ sinh, dựa trên những nỗ lực của các chiến dịch trước. Ngày An toàn Bệnh nhân Thế giới năm 2025 nhằm thúc đẩy những cải thiện có ý nghĩa và tái khẳng định quyền được chăm sóc an toàn và chất lượng của mọi trẻ em.
Mục tiêu của Ngày An toàn người bệnh Thế giới năm 2025:
• Nâng cao nhận thức toàn cầu về rủi ro an toàn trong chăm sóc trẻ em và trẻ sơ sinh tại mọi cơ sở chăm sóc sức khỏe, nhấn mạnh vào nhu cầu cụ thể của trẻ em, gia đình và người chăm sóc.
• Huy động chính phủ, các tổ chức chăm sóc sức khỏe, cơ quan chuyên môn và xã hội thực hiện các chiến lược bền vững để chăm sóc an toàn hơn cho trẻ sơ sinh và trẻ em, như một phần của các sáng kiến rộng hơn về chất lượng và an toàn bệnh nhân.
• Trao quyền cho cha mẹ, người chăm sóc và trẻ em về an toàn bệnh nhân bằng cách thúc đẩy giáo dục, nâng cao nhận thức và tham gia tích cực vào việc chăm sóc.
• Ủng hộ việc tăng cường nghiên cứu về an toàn bệnh nhân trong chăm sóc trẻ em và trẻ sơ sinh.

Tổ CNTT Bệnh viện PTTM Ngô Mộng Hùng

Từ đau họng, ho sốt nhẹ, bà Hiền, ở TP HCM, rơi vào khó thở, phải cấp cứu sau khi con gái lên mạng nhờ người đến nhà truyền hai chai dịch khoảng một lít.

Tại Bệnh viện Gia An 115, bà Hiền, 97 tuổi, được chẩn đoán bị dọa phù phổi do quá tải dịch và suy tim. Bác sĩ xử trí lợi tiểu và hỗ trợ tim ngay lập tức. Sau 20 phút, bệnh nhân mới hết khó thở, sau đó phải tiếp tục điều trị vài ngày mới ổn định.

“Tôi thấy nhiều người quen cứ mệt là truyền dịch, không ngờ lại gây nguy hiểm như vậy”, con gái bà nói.

Không phải ai cũng may mắn hồi phục như bà Hiền. Năm ngoái, một phụ nữ 62 tuổi ở Lào Cai truyền dịch tại nhà bị sốc phản vệ, được đưa đi cấp cứu nhưng tử vong chỉ sau vài giờ. Trước đó, cụ bà 71 tuổi ở Đăk Lăk tím tái rồi lịm đi, tắt thở sau khi truyền dịch tại một phòng khám tư nhân; một cô gái 28 tuổi cũng không qua khỏi sau khi truyền dịch tại phòng khám đa khoa ở TP HCM.

Thực tế, việc tự truyền dịch tại nhà đang trở nên phổ biến, đặc biệt khi người dân bị cảm sốt, mệt mỏi, muốn lấy lại sức nhanh chóng mà ngại đi viện. Trên mạng xã hội và các nhóm cộng đồng, chỉ cần tìm kiếm dịch vụ truyền dịch tại nhà, người dùng dễ dàng tiếp cận nhiều gợi ý từ các cá nhân hoặc phòng khám tư nhân, với cam kết phục vụ tận nơi, 24/7 và giá cả linh hoạt theo khoảng cách. Sự tiện lợi này khiến nhiều người bỏ qua những rủi ro tiềm ẩn, dẫn đến các tai biến nguy hiểm như đã thấy.

Thường tiếp nhận xử trí những ca tai biến truyền dịch, BS.CK1 Đàm Quang Huấn, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Gia An 115, cảnh báo việc truyền dịch tại nhà thường không được theo dõi sinh hiệu liên tục bằng thiết bị y tế chuyên dụng và đội ngũ y tế chuyên nghiệp, do đó có nguy cơ rất cao về sức khỏe cũng như tính mạng cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ Huấn, nguy cơ khi tự ý truyền dịch tại nhà là sốc phản vệ, có thể khiến bệnh nhân tử vong trong vài phút nếu không được xử trí cấp cứu kịp thời. Truyền dịch không được kiểm soát còn gây quá tải dịch trong mạch máu dẫn đến phù phổi, suy tim do truyền dịch nhanh hoặc truyền dịch không cần thiết. Rối loạn điện giải và rối loạn nhịp tim cũng có thể xảy ra khi truyền dịch. Nhiễm trùng tại vị trí tiêm và nhiễm trùng máu khi thực hiện việc tiêm truyền trong điều kiện không đảm bảo vô khuẩn.

“Không phải bệnh nhân nào cũng cần truyền dịch, một chai dịch có thể cứu người, nhưng cũng có thể cướp đi mạng sống nếu dùng sai cách”, bác sĩ nói.

Bác sĩ Phạm Thái Ngọc Long, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Quân y 175, nhấn mạnh, truyền dịch không phải “thần dược hồi sức” như nhiều người vẫn lầm tưởng. Bất kỳ can thiệp y tế nào cũng cần được thăm khám, đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện, bởi mọi dung nạp thuốc hay dịch truyền vào cơ thể đều tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe.

“Không có loại thuốc nào vừa sử dụng đã khỏe ngay, huống chi chỉ là một chai dịch truyền”, bác sĩ phân tích và cho rằng việc tự ý truyền tại nhà để “lấy lại sức” chẳng khác nào đánh cược tính mạng. Không có thiết bị theo dõi và phương tiện cấp cứu, chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Ngoài ra, không ít người nghĩ chỉ cần truyền dịch sẽ nhanh chóng khỏe lại nên bỏ qua việc đi khám, trong khi bệnh thực chất có thể đang tiến triển nặng. Thói quen này không những khiến tình trạng bệnh thêm trầm trọng mà còn làm mất cơ hội điều trị kịp thời gian vàng, đặc biệt nguy hiểm khi tai biến xảy ra tại nhà, nơi không có đầy đủ phương tiện cấp cứu.

Theo bác sĩ Long, truyền dịch là biện pháp y tế quan trọng trong cấp cứu, nhưng chỉ an toàn khi do nhân viên y tế được đào tạo thực hiện, tại cơ sở y tế có đủ thiết bị theo dõi và thuốc cấp cứu. Loại dịch, tốc độ và liều lượng truyền phải do bác sĩ chỉ định, tùy vào tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

Các bác sĩ khuyến cáo không tự ý đến cơ sở y tế, quầy dược hoặc mời người về nhà truyền dịch khi chưa được khám, xét nghiệm và kết luận từ bác sĩ. Khi cơ thể gầy yếu, chán ăn, cần xem lại chế độ ăn, nghỉ, làm việc, tập luyện cho thích hợp. Trong trường hợp còn ăn uống được, nên bổ sung bằng các thực phẩm thịt, cá, trứng, sữa… Trong lúc đang truyền dịch, cơ thể có biểu hiện bất thường như rét run, khó thở, phù chỗ tiêm… phải báo ngay nhân viên y tế để kịp thời xử trí, tránh những hậu quả nguy hiểm hơn.

Nguồn: vnexpress.net

Thói quen ăn vội vàng có thể giúp tiết kiệm vài phút trong bữa ăn, nhưng lại khiến hệ tiêu hóa phải làm việc quá sức và đối mặt nhiều nguy cơ bệnh lý.

Thói quen ăn nhanh khiến dạ dày gặp nguy hiểm. Ảnh: Freepik.

Nhiều bệnh nhân tìm đến phòng khám với các triệu chứng khó chịu như ợ hơi kéo dài, cảm giác đầy trướng sau bữa ăn. ThS.BS Nguyễn Trọng Tín, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (cơ sở 3), cho biết đây là biểu hiện điển hình của aerophagia – hiện tượng nuốt quá nhiều không khí vào đường tiêu hóa. Tình trạng này thường xuất hiện ở những người có thói quen ăn nhanh, khiến lượng khí đi vào dạ dày vượt quá mức bình thường và gây rối loạn tiêu hóa.

“Khi ăn vội, thức ăn chưa được nghiền nhỏ, enzyme nước bọt không kịp hoạt động. Dạ dày phải co bóp mạnh hơn để bù đắp, dễ gây chậm tiêu, đầy hơi và cảm giác nặng bụng kéo dài”, bác sĩ Tín cho biết.

Thông thường, quá trình tiêu hóa bắt đầu ngay từ khi con người nhìn, ngửi hoặc nếm thức ăn. Tuy nhiên, chuỗi phản ứng này cần thời gian để phát huy hiệu quả. Ăn quá nhanh khiến cơ thể không kịp thích ứng, dẫn đến:

• Quá tải dạ dày: Khối lượng thức ăn xuống đột ngột làm căng thành dạ dày, kích thích tiết acid quá mức, dễ gây kích ứng niêm mạc.
• Rối loạn phối hợp thực quản – dạ dày: Nuốt liên tục khiến cơ thắt thực quản dưới mở đóng bất thường, làm acid dễ trào ngược.
• Tăng cân, béo phì: Trung tâm no trong não cần 15-20 phút mới nhận đủ tín hiệu. Ăn nhanh khiến cơ thể hấp thụ vượt nhu cầu trước khi kịp cảm thấy no.
• Đầy hơi khó tiêu: Nuốt vội đồng nghĩa nuốt nhiều không khí, kết hợp với tiêu hóa chậm gây sinh hơi trong dạ dày và ruột.

Ở môi trường đô thị bận rộn, không ít người chỉ dành vỏn vẹn 5-10 phút cho bữa ăn trước khi quay lại guồng công việc. ThS.BS Nguyễn Trọng Tín nhận định đây là thói quen nguy hiểm, bởi cơ thể con người không phải một cỗ máy có thể xử lý tức thì mọi loại thức ăn được nạp vào. Khi tốc độ ăn quá nhanh, dạ dày chưa kịp tiết đủ dịch tiêu hóa và nghiền trộn thức ăn, dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa, trào ngược, đầy hơi. Về lâu dài, thói quen này còn làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì và các rối loạn chuyển hóa.

Bác sĩ Tín khuyến cáo để bảo vệ hệ tiêu hóa, mỗi bữa ăn nên kéo dài 20-30 phút. Mỗi miếng thức ăn cần nhai kỹ 20-50 lần trước khi nuốt, đồng thời tránh vừa ăn vừa làm việc hoặc sử dụng điện thoại.

Việc tập trung cảm nhận hương vị, màu sắc và âm thanh khi nhai không chỉ giúp bữa ăn ngon miệng hơn mà còn kích thích tuyến tiêu hóa hoạt động tối ưu.

“Ăn uống đúng cách không chỉ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh mà còn cải thiện kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ trào ngược, béo phì và nhiều bệnh lý tiêu hóa khác”, bác sĩ Tín nhấn mạnh.

Nguồn: Znews.vn

SKĐS – Nhiều gia đình lựa chọn nước ép hoa quả như một thói quen hằng ngày, với kỳ vọng bổ sung vitamin, dưỡng chất, đồng thời mang lại làn da khỏe đẹp và cơ thể tràn đầy năng lượng. Tuy nhiên, liệu việc uống nước ép hoa quả thường xuyên có thực sự tốt cho sức khỏe, hay tiềm ẩn những nguy cơ ít được chú ý?

Nước ép hoa quả – nguồn bổ sung vitamin và khoáng chất phong phú

Không thể phủ nhận, nước ép hoa quả tươi là nguồn cung cấp dồi dào các loại vitamin và khoáng chất. Trong đó, vitamin C có vai trò tăng cường hệ miễn dịch, chống oxy hóa, giúp cơ thể phòng ngừa cảm cúm và hỗ trợ làn da sáng khỏe. Ngoài ra, các vitamin nhóm B, kali, magie, hay các hợp chất thực vật tự nhiên trong hoa quả đều có lợi cho chuyển hóa năng lượng và giảm căng thẳng.

Một ly nước ép cam, bưởi, lựu, táo hay cà rốt không chỉ giúp giải khát trong ngày hè oi bức, mà còn mang lại cảm giác sảng khoái, hỗ trợ tiêu hóa, đẹp da và làm chậm quá trình lão hóa. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những người bổ sung hoa quả và rau xanh đầy đủ, bao gồm cả dưới dạng nước ép, có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, huyết áp và một số bệnh mạn tính thấp hơn so với nhóm ăn thiếu rau quả.

Chính vì vậy, nước ép hoa quả thường được khuyến khích như một cách bổ sung dinh dưỡng đơn giản, nhanh chóng, tiện lợi, đặc biệt trong bối cảnh nhiều người không có thói quen ăn đủ rau và trái cây mỗi ngày.

Vì sao uống nước ép thường xuyên lại không tốt?

Tuy mang nhiều lợi ích, song các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo rằng gia đình không nên uống nước ép hoa quả quá thường xuyên, bởi có một số điểm bất lợi cần lưu ý:

1. Hàm lượng đường cao

Nước ép hoa quả, dù không thêm đường, vốn đã chứa lượng đường tự nhiên (fructose) khá lớn. Khi uống quá nhiều, lượng đường này có thể khiến cơ thể dư thừa năng lượng, làm tăng nguy cơ thừa cân, béo phì, rối loạn mỡ máu, tăng đường huyết. Đặc biệt, với trẻ em và người có nguy cơ tiểu đường, việc lạm dụng nước ép hoa quả càng dễ dẫn đến các rối loạn chuyển hóa.

2. Thiếu chất xơ

Khác với việc ăn trực tiếp trái cây, nước ép đã loại bỏ phần lớn chất xơ. Trong khi đó, chất xơ lại có vai trò quan trọng trong việc điều hòa đường huyết, duy trì hệ vi sinh đường ruột và ngăn ngừa táo bón. Vì vậy, uống nước ép quá nhiều không thể thay thế hoàn toàn cho việc ăn trái cây nguyên quả.

3. Nguy cơ “ngộ nhận dinh dưỡng”

Nhiều người nghĩ rằng uống càng nhiều nước ép càng tốt, nên vô tình tiêu thụ lượng lớn calo và đường mà không nhận ra. Một số gia đình còn có thói quen thêm đường hoặc sữa đặc vào nước ép để dễ uống hơn, càng làm tăng gánh nặng cho gan, thận và hệ tim mạch.

Nên uống nước ép hoa quả bao nhiêu là hợp lý?

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị, thay vì uống nước ép hằng ngày, mỗi người chỉ nên bổ sung khoảng 1–2 lần/tuần, tùy vào nhu cầu năng lượng và tình trạng sức khỏe. Một ly nước ép tươi, không thêm đường, với dung tích từ 150 – 200 ml, là mức phù hợp để tận dụng lợi ích mà không gây quá tải đường. 

Ngoài ra, nước ép hoa quả nên được xem như một phần bổ sung, chứ không thể thay thế hoàn toàn cho việc ăn rau và trái cây nguyên vẹn. Bởi lẽ, chỉ có ăn nguyên quả mới cung cấp đầy đủ chất xơ, vitamin và khoáng chất theo cách cân bằng chỉ có.

Những ai cần đặc biệt lưu ý khi uống nước ép?

Người mắc bệnh tiểu đường: Nước ép từ trái cây ngọt như nho, xoài, dưa hấu, mít… có thể làm tăng đường huyết nhanh chóng. Người tiểu đường nếu muốn uống nước ép cần chọn loại ít ngọt, ví dụ như nước ép táo xanh, bưởi, dưa leo, cần tây, đồng thời không nên uống khi bụng đói.

Người có bệnh tim mạch, cao huyết áp: Lượng đường cao từ nước ép cũng ảnh hưởng tiêu cực đến huyết áp và mỡ máu. Thay vì uống nhiều nước ép, nhóm này nên ăn trái cây tươi với lượng vừa phải, tập trung vào các loại quả giàu kali như chuối, cam, bưởi để hỗ trợ huyết áp.

Trẻ nhỏ: Trẻ em thường dễ thích nước ép ngọt, nhưng nếu uống nhiều sẽ khiến trẻ “quen” với vị ngọt, làm tăng nguy cơ sâu răng, béo phì. Trẻ trên 1 tuổi có thể uống một lượng nhỏ nước ép, song cha mẹ nên khuyến khích trẻ ăn hoa quả tươi để nhận được đầy đủ dưỡng chất.

Người muốn giảm cân: Uống nước ép thường xuyên có thể phản tác dụng, vì hàm lượng đường cao sẽ làm chậm quá trình giảm cân. Với nhóm này, ăn trái cây nguyên quả sẽ phù hợp hơn nhiều.

Cách uống nước ép hoa quả để có lợi chỉ có

Để tận dụng tối đa lợi ích của nước ép hoa quả, các gia đình cần lưu ý một số nguyên tắc:

– Ưu tiên nước ép tươi, nguyên chất, không thêm đường, không pha chế công nghiệp.

– Chọn các loại quả ít ngọt, nhiều vitamin như cam, bưởi, ổi, lựu, cà rốt, cà chua…

– Uống ngay sau khi ép để tránh thất thoát vitamin, đặc biệt là vitamin C.

– Không uống khi bụng đói, để hạn chế ảnh hưởng đến dạ dày và đường huyết.

– Kết hợp nước ép với bữa phụ thay vì thay thế bữa chính.

Sức khỏe bền vững không đến từ việc lạm dụng một loại thức uống, mà từ sự đa dạng và hợp lý trong chế độ ăn hằng ngày. Bổ sung nước ép đúng cách, đúng liều lượng chính là chìa khóa để cả gia đình vừa tận hưởng hương vị tươi ngon, vừa bảo vệ được sức khỏe lâu dài.

Nguồn: Suckhoedoisong.vn

 

Tập thể dục, thể thao quá mức không những không mang lại lợi ích mà còn gây hại cho tim mạch và hệ miễn dịch

Trong những năm gần đây, không ít trường hợp bị đột quỵ, ngưng tim hoặc đột tử khi đang luyện tập, thậm chí ở người trẻ.

Điều này đặt ra câu hỏi làm sao để tập thể dục đúng cách, vừa tốt cho sức khỏe vừa an toàn cho trái tim?

Hãy theo dõi nhịp tim khi tập luyện

TS Bùi Phạm Minh Mẫn, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM – Cơ sở 3, cho hay tập thể dục được ví như “liều thuốc miễn phí” giúp phòng ngừa bệnh tật, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Một trong những nguyên tắc quan trọng khi tập luyện là theo dõi nhịp tim. Nhịp tim phản ánh trực tiếp mức độ gắng sức của cơ thể. 

Khi tập quá sức, tim phải hoạt động quá tải để bơm máu, làm tăng nguy cơ loạn nhịp, thiếu máu cơ tim hoặc ngưng tim đột ngột, chỉ có là ở những người có bệnh lý tiềm ẩn mà chưa được phát hiện.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm cần chú ý khi tập thể dục bao gồm: đau thắt ngực, khó thở đột ngột, chóng mặt, tim đập bất thường, vã mồ hôi lạnh và buồn nôn.

Khi xuất hiện các triệu chứng này, cần dừng tập ngay và đến cơ sở y tế gần chỉ có.

Mỗi người có một ngưỡng nhịp tim an toàn khác nhau, phụ thuộc vào độ tuổi và thể trạng. Theo công thức phổ biến, nhịp tim tối đa là 220 nhịp/phút trừ đi số tuổi. Khi tập luyện, chỉ nên giữ nhịp tim ở mức 50-85% nhịp tim tối đa.

Ví dụ, một người 40 tuổi nên duy trì nhịp tim dao động trong khoảng 90-153 nhịp/phút khi tập. Việc dùng đồng hồ thông minh hoặc máy đo nhịp tim có thể giúp theo dõi liên tục và phát hiện bất thường kịp thời.

Cẩn trọng mất nước và điện giải

Theo bác sĩ Mẫn, bên cạnh việc theo dõi nhịp tim, yếu tố không thể bỏ qua là tình trạng mất nước và điện giải khi vận động. Khi cơ thể vận động, đặc biệt là dưới thời tiết nóng ẩm hoặc tập cường độ cao, lượng mồ hôi mất đi rất lớn, kéo theo natri, kali và các chất điện giải quan trọng.

Nếu chỉ bổ sung nước lọc mà không kèm điện giải, người tập có thể gặp tình trạng chuột rút, mệt mỏi. Với các bài tập dưới 1 giờ, chỉ cần uống nước lọc là đủ. Tuy nhiên nếu tập kéo dài hoặc ra mồ hôi nhiều, cần dùng thêm nước bổ sung điện giải đúng cách.

Đối với từng nhóm tuổi, cách tập luyện và nhu cầu bổ sung nước – điện giải cũng có sự khác biệt rõ rệt. Trẻ em và thanh thiếu niên có hệ điều hòa thân nhiệt chưa hoàn thiện, dễ bị sốc nhiệt nếu chơi thể thao dưới nắng gắt mà không uống đủ nước.

Người trưởng thành, dù thể lực tốt, vẫn cần tránh tập quá sức thường xuyên, vì có thể gây rối loạn nhịp tim hoặc hội chứng quá tải.

Người cao tuổi lại có cảm giác khát giảm dần, dễ mất nước mà không nhận ra, đồng thời khả năng hồi phục sau gắng sức kém hơn. Với người có bệnh nền như tăng huyết áp, suy tim, suy thận, việc bổ sung nước và điện giải cần có hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ để tránh làm tình trạng nặng hơn.

Một sai lầm phổ biến là cho rằng “càng tập nhiều càng tốt”. Trên thực tế, tập quá mức không những không mang lại lợi ích mà còn gây hại cho tim mạch và hệ miễn dịch. 

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người trưởng thành nên tập thể dục tối thiểu 150 phút mỗi tuần ở mức độ trung bình, hoặc 75 phút ở mức độ mạnh, kết hợp với các bài tập tăng cường cơ bắp ít chỉ có 2 lần mỗi tuần.

Không khuyến khích luyện tập với cường độ cao kéo dài mỗi ngày, trừ khi có huấn luyện viên chuyên môn và theo dõi y tế chặt chẽ.

Khởi động kỹ khi tập thể dục

Bác sĩ Mẫn khuyến cáo tập thể dục đúng cách là phải biết lắng nghe cơ thể, tập vừa sức và đều đặn, nghỉ ngơi đủ để phục hồi. Luôn khởi động kỹ trước khi tập và hạ nhiệt dần sau khi tập.

Đặc biệt, với những người có tiền sử bệnh tim mạch, tiểu đường hoặc béo phì, việc khám sức khỏe trước khi bắt đầu luyện tập là điều cần thiết. Tại Việt Nam, các cơ sở y tế đã triển khai nhiều chương trình tầm soát tim mạch, giúp người dân biết rõ nguy cơ cá nhân trước khi vận động mạnh.

Tập thể dục đúng cách không chỉ là hoạt động thể chất, mà còn là hành vi chăm sóc sức khỏe thông minh. Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ – như đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày, uống đủ nước, theo dõi nhịp tim – và dần nâng cấp mức độ tập luyện theo khả năng.

Nguồn: tuoitre.vn

Nhiều người thường uống một ly cà phê rồi mới ăn sáng hoặc thậm chí bỏ qua bữa ăn này. Tuy nhiên, thói quen này có thể gây hại cho sức khỏe cần loại bỏ

Uống cà phê khi chưa ăn sáng là thói quen không hề tốt cho sức khỏe. Ảnh: Freepik.

Bắt đầu ngày mới bằng một ly cà phê là thói quen phổ biến của nhiều người. Ngoài tác dụng giúp tỉnh táo, cà phê còn được cho là cải thiện tâm trạng, hỗ trợ chức năng não, góp phần kiểm soát cân nặng và thậm chí có thể giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2, bệnh tim hay Alzheimer.

Tuy vậy, thực tế có không ít người bỏ qua bữa sáng, thay vào đó chỉ uống cà phê để lấy lại sự tỉnh táo. Thói quen này có thể khiến cơ thể chịu nhiều tác động bất lợi, bởi uống cà phê khi bụng rỗng dễ gây hại nhiều hơn là mang lại lợi ích.

Tăng nguy cơ mất nước

Theo trang Health Shots, caffeine có tác dụng lợi tiểu, thúc đẩy quá trình bài tiết nước tiểu và làm tăng nguy cơ mất nước. Khi uống cà phê lúc chưa ăn sáng, tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn do cơ thể vốn đã thiếu dịch sau một đêm dài. Nếu không bổ sung đủ nước trong ngày, mất nước dễ dẫn đến đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần.

Rối loạn tiêu hóa

Theo Insider, cà phê, dù có caffeine hay không caffeine, đều kích thích quá trình sản xuất axit dạ dày. Khi dạ dày không có thức ăn, không có gì để tiêu hóa lượng axit đó, nên axit có thể bắt đầu tác động lên niêm mạc dạ dày.

Uống cà phê khi bụng đói có thể làm tăng tác dụng kích thích. Tính axit này khiến bạn bị ợ nóng và khó tiêu nghiêm trọng, thậm chí loét dạ dày cũng có thể xảy ra.

Tăng căng thẳng

Uống cà phê khi bụng đói, hoặc vào sáng sớm trước khi ăn sáng, có thể làm tăng nồng độ cortisol trong cơ thể. Ngay từ khi bạn mở mắt vào buổi sáng, cơ thể đã bắt đầu tiết ra cortisol, loại hormone chịu trách nhiệm điều chỉnh phản ứng miễn dịch, quá trình trao đổi chất và phản ứng với căng thẳng.

Việc kích thích sản xuất cortisol bằng caffeine vào thời điểm nó đã đạt mức cao chỉ có sẽ chỉ khiến căng thẳng gia tăng. Thực tế, một số chuyên gia khuyên bạn nên uống cà phê vào giữa buổi sáng hoặc đầu giờ chiều để tăng cường sự tỉnh táo mà không làm tăng mức độ căng thẳng

Uống cà phê hàng ngày sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu uống đúng cách. Ảnh: Prevention.

Tăng đột biến đường huyết

Uống cà phê, đặc biệt cà phê sữa hoặc thêm nhiều đường, khi bụng đói cũng có thể làm thay đổi lượng đường trong máu, do caffeine gây ra sự tăng đột biến đường huyết tạm thời. Nếu không ăn sáng để ổn định đường huyết, sự tăng đột biến này dẫn đến giảm đường huyết đột ngột, có khả năng dẫn đến mệt mỏi, đói và cáu kỉnh.

Trong một số trường hợp, những đợt tăng đột biến này gây ra vấn đề cho người mắc bệnh tiểu đường hoặc các rối loạn liên quan đến đường huyết.

Các vấn đề dinh dưỡng

Một nghiên cứu của Khoa Y, Đại học Thành phố Yokohama (Nhật Bản) cho thấy, cà phê có thể thúc đẩy quá trình “làm rỗng dạ dày”, tức là đẩy thức ăn ra khỏi dạ dày nhanh hơn bình thường. Điều này khiến thức ăn không có đủ thời gian để được tiêu hóa và hấp thụ trọn vẹn trong ruột, lâu dài có thể dẫn đến thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Đáng chú ý, tác động này không chỉ đến từ caffeine; ngay cả cà phê decaf (đã khử caffeine) cũng gây ảnh hưởng tương tự.

Đặc biệt, cà phê đẩy nhanh quá trình đào thải chất lỏng ra khỏi cơ thể qua thận, gây ra tình trạng đi tiểu thường xuyên. Điều này khiến thận không có đủ thời gian để hấp thụ canxi, magiê, kẽm hoặc các khoáng chất quan trọng khác.

Uống cà phê khi bụng đói không phải là thói quen tốt cho sức khỏe, đặc biệt nếu uống thường xuyên. Các tác dụng phụ của thói quen này có thể từ khó chịu nhẹ đến các rối loạn dạ dày và chuyển hóa thực sự.

Vì vậy, để tránh những tác dụng phụ trên, tốt chỉ có bạn nên thưởng thức tách cà phê buổi sáng cùng với bữa sáng cân bằng (bao gồm protein, chất xơ và chất béo). Điều này có thể giúp bảo vệ thành dạ dày hiệu quả. Ăn sáng trước, sau đó uống cà phê sau để tránh tất cả các tác dụng phụ tiêu cực.

Nguồn: znews.vn

SKĐS – Mặc dù lão hóa là một quá trình tự nhiên không thể tránh khỏi, nhưng chế độ dinh dưỡng không phù hợp cũng là một yếu tố có thể thúc đẩy quá trình này diễn ra nhanh hơn. Một số loại thực phẩm có thể âm thầm đẩy nhanh quá trình lão hóa của cơ thể…

1. Tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều đường có thể khiến bạn nhanh già hơn

Thực phẩm chứa nhiều đường có thể khiến cơ thể nhanh già hơn, vì đường làm tăng quá trình glycation – một phản ứng hóa học trong đó đường trong máu kết hợp với protein, tạo ra các hợp chất gọi là AGEs (Advanced Glycation End-products). Các AGEs này gây tổn thương collagen và elastin – hai loại protein quan trọng giúp da duy trì độ đàn hồi và săn chắc. Khi collagen bị phá hủy, da trở nên nhăn nheo, chảy xệ và mất đi vẻ tươi trẻ.

Ngoài ra, lượng đường cao còn thúc đẩy phản ứng viêm trong cơ thể, làm suy giảm khả năng phục hồi tế bào, ảnh hưởng tiêu cực đến làn da và các cơ quan nội tạng. Vì vậy, tiêu thụ đường quá mức không chỉ gây hại cho sức khỏe nói chung mà còn làm gia tăng tốc độ lão hóa.

Khuyến nghị: Nên hạn chế các loại đồ ngọt như kẹo, bánh ngọt, nước ngọt có ga, nước tăng lực… và thay thế bằng nước lọc hoặc nước ép trái cây nguyên chất tự làm – những lựa chọn lành mạnh và an toàn hơn cho cơ thể.

2. Thực phẩm mặn

Thói quen tiêu thụ thực phẩm mặn hoặc có hàm lượng natri cao có thể góp phần đẩy nhanh quá trình lão hóa. Lượng muối dư thừa trong cơ thể gây ra hiện tượng giữ nước, làm sưng phù mô mềm và khiến khuôn mặt trông mệt mỏi, kém săn chắc.

Về lâu dài, chế độ ăn nhiều muối còn ảnh hưởng đến chức năng thận, làm tăng huyết áp và tổn thương mạch máu, những yếu tố góp phần vào quá trình lão hóa toàn thân. Ngoài ra, natri dư thừa còn có thể làm mất cân bằng độ ẩm tự nhiên của da, khiến da khô, dễ nhăn nheo và giảm độ đàn hồi.

Khuyến nghị: Kiểm soát lượng muối trong khẩu phần ăn là một trong những biện pháp quan trọng để duy trì sức khỏe và làm chậm quá trình lão hóa.

3. Thịt nướng cháy

Thịt nướng bị cháy hoặc được chế biến ở nhiệt độ quá cao có thể tạo ra các hợp chất độc hại như hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) và amin dị vòng (HCAs). Những chất này không chỉ có liên quan đến nguy cơ ung thư mà còn thúc đẩy lão hóa tế bào bằng cách gây viêm và tổn thương cấu trúc DNA.

Ngoài ra, khi thịt bị cháy, quá trình glycation diễn ra mạnh mẽ hơn, tạo ra nhiều AGEs, gây hại cho collagen và elastin trong da, khiến da mất độ đàn hồi và hình thành nếp nhăn sớm.

Khuyến nghị: Nên hạn chế tiêu thụ thịt cháy và ưu tiên các phương pháp chế biến lành mạnh hơn như hấp, luộc hoặc nướng ở nhiệt độ vừa phải. Khi nướng, nên tránh để thịt bị cháy đen – chỉ nên nướng đến khi có màu vàng nâu.

4. Đồ ăn nhanh

Đồ ăn nhanh thường chứa nhiều chất béo bão hòa, đường tinh luyện, muối và phụ gia thực phẩm. Những yếu tố này có thể thúc đẩy phản ứng viêm và stress oxy hóa trong cơ thể. Viêm mạn tính và gốc tự do là hai nguyên nhân chính gây tổn thương tế bào, phá vỡ cấu trúc collagen và elastin, những thành phần thiết yếu để duy trì làn da săn chắc, đàn hồi.

Đồng thời, đồ ăn nhanh thường thiếu hụt vitamin, chất xơ và chất chống oxy hóa. Tiêu thụ thường xuyên đồ ăn nhanh khiến làn da trở nên xỉn màu, nhăn nheo và kém sức sống.

Khuyến nghị: Nên hạn chế đồ ăn nhanh và thay thế bằng thực phẩm lành mạnh như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và cá. Những thực phẩm này giàu chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ làn da, làm chậm lão hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể.

5. Bánh ngọt

Bánh ngọt là thực phẩm chứa hàm lượng cao đường tinh luyện và chất béo bão hòa, vốn là các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch và lão hóa sớm. Khi cơ thể hấp thụ quá nhiều đường, phản ứng glycation sẽ diễn ra, tạo ra các AGEs gây tổn thương đến các mô liên kết như collagen và elastin, khiến da chảy xệ và hình thành nếp nhăn.

Hơn nữa, bánh ngọt thường nghèo chất xơ và thiếu chất chống oxy hóa – các chất quan trọng giúp trung hòa gốc tự do và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Việc tiêu thụ bánh ngọt thường xuyên làm tăng nguy cơ béo phì, đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch – những bệnh lý có liên quan chặt chẽ đến quá trình lão hóa toàn thân.

Khuyến nghị: Một lựa chọn thay thế lành mạnh hơn là bánh mì nguyên cám ăn kèm mật ong, giúp bổ sung chất xơ và giảm chất béo có hại.

6. Rượu bia

Rượu bia là tác nhân đẩy nhanh quá trình lão hóa của cơ thể, đặc biệt là làn da. Khi được chuyển hóa trong gan, rượu tạo ra các gốc tự do – những phân tử không ổn định gây tổn thương tế bào và góp phần vào quá trình lão hóa.

Ngoài ra, rượu còn gây mất nước và làm giảm lượng vitamin A và kẽm, hai vi chất thiết yếu giúp duy trì làn da khỏe mạnh và hỗ trợ tái tạo tế bào. Việc tiêu thụ rượu bia thường xuyên còn gây rối loạn giấc ngủ, suy giảm chức năng gan và làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể. Làn da trở nên khô ráp, xỉn màu, dễ hình thành nếp nhăn và các dấu hiệu lão hóa sớm.

Khuyến nghị: Nên hạn chế tiêu thụ rượu bia và thay thế bằng nước lọc, trà thảo mộc hoặc nước ép trái cây tươi. Những lựa chọn này giúp giữ ẩm cho da, giảm gốc tự do, đồng thời hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa.

Nguồn: suckhoedoisong.vn

SKĐS – Đau là triệu chứng phổ biến của rất nhiều tình trạng sức khỏe…khiến nhiều người phải dùng thuốc giảm đau. Tuy nhiên, một số loại thuốc giảm đau có thể gây hại cho thận nếu sử dụng thường xuyên hoặc trong thời gian dài.

1. Các loại đau và thuốc giảm đau thông dụng

Đau có thể được phân loại theo thời gian kéo dài và nguyên nhân gây ra:

– Đau cấp tính là cơn đau ngắn hạn, thường xảy ra sau chấn thương, phẫu thuật hoặc cúm nặng.

– Đau mạn tính thường kéo dài hơn ba tháng, có thể do viêm khớp, tổn thương thần kinh, ung thư hoặc các bệnh lý mạn tính…

Có nhiều loại thuốc giảm đau, có loại mua không cần đơn thuốc (OTC) và có loại khi dùng cần phải bác sĩ kê đơn:

– Các loại thuốc giảm đau OTC phổ biến là acetaminophen (tylenol) và kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen (advil), naproxen (aleve), diclofenac bôi ngoài da (gel voltaren).

– Thuốc giảm đau theo toa (kê đơn) bao gồm các loại NSAID mạnh hơn, thuốc opioid, một số loại thuốc chống trầm cảm và thuốc chống co giật dùng cho đau dây thần kinh và corticosteroid.

Một số loại thuốc viên kết hợp hai hoặc nhiều loại thuốc (ví dụ, aspirin cộng với acetaminophen hoặc thêm caffeine, codeine). Những sản phẩm kết hợp này có nguy cơ cao chỉ có khi sử dụng hàng ngày trong nhiều năm.

2. Thuốc giảm đau có thể gây hại cho thận như thế nào?

Sử dụng lâu dài một số loại thuốc giảm đau có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ lọc chất thải trong thận. Tổn thương chậm này được gọi là bệnh thận do thuốc giảm đau mà các thuốc NSAID là thủ phạm chính, cụ thể:

– Các thuốc NSAID làm giảm lưu lượng máu trong thận và có thể gây tổn thương thận cấp tính (AKI) hoặc làm trầm trọng thêm bệnh thận mạn tính (CKD). Những người dùng liều cao hoặc sử dụng NSAID hàng ngày có nguy cơ đặc biệt cao.

– Acetaminophen thường an toàn hơn cho thận khi sử dụng ở liều khuyến cáo. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm có chứa acetaminophen cùng với các loại thuốc khác, làm tăng nguy cơ quá liều

– Opioid không gây độc trực tiếp cho thận theo cách tương tự như NSAID, nhưng một số loại thuốc opioid và các chất chuyển hóa của chúng có thể tích tụ ở những người có chức năng thận kém và gây ra tác dụng phụ.

– Corticosteroid thường không gây tổn thương thận trực tiếp, nhưng chúng có thể làm tăng huyết áp, gây giữ nước và làm tăng lượng đường trong máu, những yếu tố gây áp lực cho thận theo thời gian

– Một số loại thuốc giảm đau cũng chứa codeine hoặc caffeine. Sử dụng thuốc viên kết hợp trong thời gian dài dường như có liên quan đến tỷ lệ tổn thương thận cao hơn trong một số nghiên cứu. Đó là lý do tại sao các bác sĩ cảnh báo không nên sử dụng hàng ngày các loại thuốc giảm đau đa thành phần cho chứng đau mạn tính.

3. Ai có nguy cơ tổn thương thận cao hơn?

Không phải ai dùng thuốc giảm đau cũng có nguy cơ như nhau. Những người dễ bị tổn thương chỉ có bao gồm những người đã mắc bệnh thận, người trung niên trở nên, người mắc bệnh tim hoặc bệnh gan, những người đang dùng thuốc điều trị huyết áp như thuốc ức chế men chuyển ACE, ARB hoặc thuốc lợi tiểu, người mắc các bệnh tự miễn như lupus và những người uống nhiều rượu hoặc bị mất nước.

Ngay cả những người khỏe mạnh cũng có thể gặp vấn đề nếu dùng liều cao trong thời gian dài.

4. Các triệu chứng tổn thương thận do thuốc giảm đau

Tổn thương thận do thuốc giảm đau ban đầu có thể âm thầm. Khi xuất hiện các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, tiểu ra máu, đi tiểu thường xuyên hơn, đau lưng hoặc đau hông, buồn nôn, sưng chân và lú lẫn.

Bác sĩ sẽ cho người bệnh xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, chẩn đoán hình ảnh và đôi khi sinh thiết để chẩn đoán vấn đề. Bước đầu tiên trong điều trị là ngừng sử dụng các thuốc gây hại.

Việc chăm sóc cũng có thể bao gồm bù nước, điều chỉnh thuốc, thay đổi chế độ ăn uống và các biện pháp giảm đau thay thế… mục tiêu là ngăn ngừa tổn thương thêm và điều trị suy thận nếu có.

Nguồn: suckhoedoisong.vn

Ô nhiễm không khí là mối nguy không thể nhìn thấy bằng mắt thường nhưng ảnh hưởng rất rõ đến sức khỏe. Trong các chất ô nhiễm tại các đô thị, bụi mịn PM2.5 được xem như “sát thủ” âm thầm hủy hoại sức khỏe.

Nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy có hơn 60.000 người tử vong năm 2016 do bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phổi ở Việt Nam đều có liên quan tới ô nhiễm không khí.

Tử vong do ô nhiễm cao hơn COVID-19, tai nạn giao thông

Theo Chương trình môi trường Liên hợp quốc (UNEP), hằng năm trên thế giới có khoảng 7 triệu người tử vong do các bệnh lý liên quan đến ô nhiễm không khí – cao hơn số ca tử vong do tai nạn giao thông, COVID-19. 

Trong khi đó Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho hay tình trạng ô nhiễm không khí tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp, đặc biệt ở các đô thị lớn như TP.HCM và Hà Nội. Nguồn phát thải chính đến từ giao thông, công trình xây dựng, sản xuất công nghiệp và các hoạt động dân sinh như đốt rác…

Đáng nói là chất lượng không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM thường xuyên ở mức kém, với nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt ngưỡng khuyến cáo của WHO, ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp của người dân.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM cũng nhận định hiện nay vấn đề ô nhiễm không khí đang diễn ra rất nghiêm trọng, chỉ có là trong tình hình thời tiết thất thường do biến đổi khí hậu.

Tại TP.HCM, tình trạng này thể hiện rõ nét khi nắng nóng gay gắt, mưa lớn gây ngập lụt thường xuyên và lượng xe cộ ngày càng nhiều, phát thải tăng. Bác sĩ Lê Thị Xuân Mai, phó khoa hô hấp Bệnh viện Nhân dân 115, cho hay ô nhiễm không khí ngoài trời (ambient) là nguyên nhân chính gây bệnh mạn tính và tử vong sớm. 

Bụi mịn PM2.5 là “sát thủ” thầm lặng dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi, gây ra các bệnh về tim mạch, hô hấp, ung thư. Theo đó, các bệnh hô hấp thường gặp liên quan đến ô nhiễm không khí gồm hen phế quản (có thể tăng tần suất cơn và tăng độ nặng), viêm phế quản cấp/mạn, viêm phổi (đặc biệt là trẻ em) và ung thư phổi.

Làm gì để bảo vệ sức khỏe?

PGS Trần Văn Ngọc, chủ tịch Hội Hô hấp TP.HCM, chia sẻ thêm số người tử vong do bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đã âm thầm từ vị trí thứ 6 vượt lên vị trí thứ 3 toàn cầu trong vòng vài năm, chỉ đứng sau bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ, vượt xa nhiều loại ung thư.

Bác sĩ Ngọc lý giải những chất độc hại do ô nhiễm môi trường khi hít vào phổi với người bình thường sẽ có cơ chế thanh lọc, đào thải. Tuy nhiên khi tiếp xúc thường xuyên với các chất độc hại, chỉ có là bụi mịn PM2.5, đây là những chất mà khả năng thanh lọc rất khó. 

Khi cơ thể hít vào, chúng đi vào các phế nang và khuếch tán toàn cơ thể qua hệ thống mạch máu, tác động nhiều cơ quan gây ra COPD, ung thư phổi và các bệnh lý khác như tim mạch, hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp.

Để bảo vệ sức khỏe, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM khuyến cáo người dân khi ra đường hãy đeo khẩu trang đạt chuẩn. Về nhà nên vệ sinh mũi, miệng, mắt bằng nước muối sinh lý; hạn chế sử dụng bếp than, bếp củi. Những gia đình có người lớn tuổi, trẻ nhỏ, người có bệnh hô hấp, tim mạch nên chú ý kỹ, hạn chế ra ngoài vào những ngày không khí ô nhiễm nặng.

Cũng theo bác sĩ Mai, một trong những biện pháp phòng chống ô nhiễm không khí là cần ủng hộ giao thông xanh tại khu vực đô thị, ưu tiên cho giao thông công cộng, khuyến khích xe điện. 

Ngoài ra cũng cần có lộ trình giảm dần nhiên liệu phát thải cao, thúc đẩy năng lượng sạch, quản lý tốt chất thải; tăng nhận thức, truyền thông về rủi ro ô nhiễm, cách phòng tránh, đặc biệt hướng tới phụ nữ và trẻ em.

Nguồn: tuoitre.vn